برخی از انواع اختلالات روانی، مانند افسردگی یا اضطراب، بر نحوه تفکر، احساس و رفتار ما تأثیر میگذارد و تاکنون بیش از 200 نوع از این نوع اختلالات شناسایی شده است. شدت علائم آنها معمولاً با روشهای درمانی مختلف بهبود مییابند که ممکن است شامل دارودرمانی، رواندرمانی، درمانهای جایگزین یا تحریک مغز شود. در ادامه این مطلب با انواع اختلال و مشکلات روانی و روشهای درمانی آشنا خواهید شد.
چرا سلامت روان اهمیت دارد؟
سلامت رفتاری که گاهی اوقات سلامت روان نامیده میشود، شامل سلامت روانی، عاطفی و اجتماعی فرد است و طرز فکر، احساس، رفتار و تعامل شما با دیگران را شکل میدهد. وضعیت روانی شما بر کیفیت زندگی شخصی تأثیر میگذارد و این بخش مهمی از دوران نوزادی تا بزرگسالی زندگی شما است.
منظور از اختلال روانی چیست؟
اختلالات و مشکلات روانی یا بیماریهای روانی بر نحوه تفکر و رفتار شما تأثیر میگذارد. آنها خلقوخوی شما را تغییر میدهند و میتوانند عملکرد را در خانه، محل کار، مدرسه یا در جامعه دشوار کنند. توجه به این نکته مهم است که ضعف سلامت روان همیشه به این معنی نیست که شما یک اختلال رفتاری دارید. درواقع تشخیص انواع اختلالات روانی میتواند با مشاوره فردی یا گروهی شناسایی شود که تخصص مشاوران ما در کلینیک روانشناسی است.
چه کسانی به اختلالات روانی مبتلا میشوند؟
هر فردی با هر سن، جنس، پیشینه یا قومیت ممکن است به یک اختلال رفتاری و روانی مبتلا شود. برخی از افراد ممکن است از بدو تولد به دلیل ژنتیک، بیشتر در معرض مشکلاتی چون افسردگی، اضطراب و اختلالات خوردن قرار بگیرند. همچنین سبک زندگی، شرایط اجتماعی و اقتصادی و مواردی از این قبیل ممکن است در طول زمان باعث شکلگیری چنین اختلالاتی شود.
انواع اختلالات روانی ، 9 اختلال شایع
بیش از 200 نوع اختلال در سلامت روان وجود دارد. تعدادی از رایجترین انواع اختلالات روانی که باید برای درمان سریع آن اقدام کرد عبارتاند از:
-
اختلالات اضطرابی:
اختلالات اضطرابی گروهی از مشکلات روانی شامل فوبیای اجتماعی، فوبیاهای خاص (به عنوان مثال، آگورافوبیا و کلاستروفوبیا) و … میشوند که میتواند منجر به آسیب قابلتوجهی به کیفیت زندگی روزمره افراد شود.
-
اختلالات عاطفی و رفتاری در کودکان:
شامل اختلال نافرمانی مقابلهای، اختلال سلوک (CD)، اختلال نقص توجه و ای دی اچ دی یا بیشفعالی میشوند که با آموزش و دارو قابل درمان است.
-
اختلال عاطفی دوقطبی:
اختلال عاطفی دوقطبی نوعی اختلال خلقی است که قبلاً به عنوان “افسردگی شیدایی” نامیده میشد. یک فرد مبتلا به اختلال دوقطبی دورههایی از شیدایی (شادی) و افسردگی را تجربه میکند و علت دقیق آن ناشناخته است.
-
افسردگی:
افسردگی یک اختلال خلقی است که با کاهش خلقوخو، از دست دادن علاقه و لذت و کاهش انرژی مشخص میشود که فقط احساس غم نیست.
-
اختلالات خوردن:
اختلالات خوردن شامل بیاشتهایی، پرخوری عصبی و سایر اختلالات پرخوری است که میتواند افراد در هر سن و جنس را تحت تأثیر قرار دهد و عواقب روانی و جسمی جدی دارد.
-
پارانویا:
پارانویا یکی دیگر از انواع اختلالات روانی است که با احساس غیرمنطقی و مداوم در مورد دیگران همراه خواهد بود.
-
اختلال استرس پس از سانحه:
اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) یکی از مشکلات روانی است که فرد بعد از تصادفات جدی، تجاوز فیزیکی یا جنسی، رویدادهای مرتبط با جنگ یا شکنجه یا بلایای طبیعی مانند آتشسوزی یا سیل را تجربه میکند.
-
روانپریشی:
افراد مبتلا به روانپریشی میتوانند هذیان، توهم و گیجی را تجربه کنند.
-
اسکیزوفرنی:
این نوع مکشل یکی از اختلالات روانی پیچیده است که با اختلال در تفکر و احساسات و ادراک واقعیت مشخص میشود. علائم اسکیزوفرنی میتواند شامل توهم، هذیان، کنارهگیری اجتماعی، کمبود انگیزه و اختلال در تفکر و حافظه باشد.
عوامل موثر بر بروز اختلالات روانی
بروز انواع اختلالات روانی میتواند دلایل زیادی داشته باشد و ممکن است نتیجه ژنهای غیرطبیعی باشند. شما ممکن است آن را از والدین به ارث ببرید، یا ژنها میتوانند در طول زندگی شما تغییر کنند. همچنین عدم تعادل شیمیایی در مغز شما نیز میتواند منجر به بروز بیماری روانی شود. در موارد زیر خطر ابتلا به اختلال روانی افزایش مییابد:
- استفاده از الکل و مواد مخدر
- تغذیه نامناسب
- عدم حمایت از سمت دوستان یا خانواده
- تولد یک فرد در جریان یک زایمان آسیبزا یا بارداری پرخطر
- یک بیماری مزمن پزشکی مانند سرطان، دیابت یا کمکاری تیروئید
- سابقه خانوادگی اختلالات رفتاری
- ابتلا به یک اختلال عصبی مانند بیماری آلزایمر یا زوال عقل
- مشکلات خواب
- استرس شدید در زندگی
- یک آسیب مغزی تروماتیک
- یک رویداد آسیبزا در زندگی یا سابقه سوءاستفاده جنسی
- مبارزه با معنویت یا اعتقادات خود
اختلال رفتاری چه علائمی دارد؟
اختلالات روانی میتواند منجر به طیف وسیعی از علائم شود که هر کدام را باید جدی گرفت و به فکر درمان مشکلات روانی بود. برخی از شایعترین علائم آن را در موارد زیر میتوان خلاصه کرد:
- تمایل به استفاده از مواد مخدر یا مشروبات الکلی
- اجتناب از موقعیتهای اجتماعی و جمع دوستانه
- تغییرات در میل جنسی
- مشکل در درک واقعیت، از جمله داشتن هذیان یا توهم
- نگرانی یا ترس بیش از حد
- خستگی یا مشکلات خواب
- احساس غم و اندوه یا انزوا
- ناتوانی در سنجش یا تفسیر احساسات یا عواطف دیگران
- تحریکپذیری یا عصبانیت شدید
- وسواس در مورد ظاهر، وزن یا عادات غذایی
- مشکلات تمرکز، یادگیری یا تکمیل کارهای روزمره
- تغییر ناگهانی خلقوخو
- افکار خودکشی یا خودآزاری
اختلالات رفتاری در کودکان نیز بر عملکرد آنها تأثیر میگذارد. ممکن است متوجه شوید که در عملکرد آنها در مدرسه یا نحوه تعامل آنها با سایر کودکان مشکلی وجود دارد. همچنین بیعلاقگی به فعالیتها یا سرگرمیهایی که قبلاً از آنها لذت میبردند یا نگرانی یا اضطراب بیش از حد، مانند ترس از رفتن به رختخواب. عصبانیت مکرر، نافرمانی یا پرخاشگری، رفتار بیشفعال، مانند مشکلات تمرکز یا نشستن و دیدن کابوسها از علائم اختلال روانی در کودکان است.
نحوه تشخیص مشکلات روانی
برای تشخیص انواع اختلالات روانی مراجعه به یک متخصص در زمینه روانشناسی یا روانپزشکی ضروری است که در این زمینه تخصص هم داشته باشد. در واقع برای دریافت درمان مناسب نیاز به تشخیص دقیق دارید. یک متخصص علائم شما را به دقت بررسی خواهد کرد تا سلامت روان شما را ارزیابی کند. حتماً با درمانگر خود در مورد موارد زیر صحبت کنید:
- اگر سابقه خانوادگی در زمینه مشکلات و بیماریهای روانی دارید.
- اگر محرکهای خاصی وجود دارد که سلامت روان شما را بدتر میکند.
- اگر مشکلات سلامت روان شما مزمن هستند (مداوم) یا اگر میآیند و میروند.
- زمانی که برای اولین بار متوجه تغییرات در سلامت روان خود شدید.
هیچ آزمایش پزشکی وجود ندارد که بتواند اختلالات و بیماریهای روانی را تشخیص دهد؛ اما پزشک شما ممکن است آزمایشهایی مانند آزمایش خون یا تصویربرداری را برای رد بیماریهای فیزیکی که میتواند بر سلامت روان تأثیر بگذارد تجویز کند.
درمان انواع اختلالات روانی
درمان اختلالات و بیماریهای روانی به روشهای مختلف ممکن خواهد بود که در کل شامل موارد زیر میشود:
درمان اختلالات حاد با دارو
برخی از بیماریهای روانی مانند افسردگی و روانپریشی به خوبی به دارو پاسخ میدهند. این داروها مواد شیمیایی موجود در مغز را تغییر میدهند؛ بنابراین علائم کمتری را تجربه میکنید. بسیار مهم است که دارو را دقیقاً همانطور که پزشک تجویز میکند مصرف کنید و هرگز بدون مشورت آن را قطع نکنید.
بهبود اغلب اختلالات با مشاوره و روانشناسی
صحبت با یک متخصص سلامت روان میتواند به شما کمک کند تا با چالشهای یک بیماری مقابله و علائم آن را مدیریت کنید. رواندرمانی میتواند در یک محیط یک به یک یا به صورت گروه درمانی باشد. درمان شناختی رفتاری (CBT) یکی از معروفترین روشهای درمان انواع اختلالات روانی است که به نوعی بر کمک به تغییر رفتارهای منفی و الگوهای فکری شما تمرکز دارد.
درمانهای جایگزین
برخی از بیماریها و مشکلات روانی، مانند افسردگی، ممکن است با درمانهای جایگزین بهبود یابند. به عنوان مثال میتوان به داروهای گیاهی، ماساژ، طب سوزنی، یوگا و مدیتیشن اشاره کرد. قبل از مصرف هرگونه داروی گیاهی یا مکمل با پزشک خود صحبت کنید. آنها ممکن است بر داروهای دیگر تأثیر بگذارند.
تحریک مغز
همه اختلالات با دارو بهبود نمییابند. اگر اینطور باشد، پزشک شما ممکن است درمانهای تحریک مغز را توصیه کند. این روش بر روی اعصاب و سایر سلولهای مغز و پاسخگویی به محرکهای شیمیایی اثر میگذارد. به عنوان مثال میتوان به تشنج الکتریکی و تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال (TMS) اشاره کرد.
پیشگیری از اختلالات روانی
هیچ راه مطمئنی برای پیشگیری از بیماری روانی وجود ندارد. با این حال، اگر شما یک بیماری روانی دارید، انجام اقداماتی برای کنترل استرس، افزایش انعطافپذیری و افزایش عزتنفس پایین ممکن است به کنترل علائم شما کمک کند. برای پیشگیری بهتر است این مراحل را دنبال کنید:
- به علائم هشداردهنده توجه کنید: با پزشک یا درمانگر خود کار کنید تا بدانید چه چیزی ممکن است علائم شما را تحریک کند. برنامهریزی برای زمان بازگشت علائم داشته باشید و در صورت مشاهده هرگونه تغییر در علائم یا احساس خود با پزشک یا درمانگر خود تماس بگیرید.
- از اعضای خانواده یا دوستان کمک بگیرید: مراقبتهای پزشکی روتین دریافت کنید و جلسات درمانی خود را نادیده نگیرید. فراموش نکنید که بسیاری از اختلالات روانی به هم مرتبط هستند و درمان یک اختلال از شدت گرفتن آن و تبدیل شدن به مشکل روانی دیگری جلوگیری خواهد کرد.
- یک روتین برای زندگی خود داشته باشید: برای پیشگیری از بروز مشکلات روانی خواب کافی، تغذیه سالم و فعالیت بدنی منظم مهم هستند. سعی کنید یک برنامه منظم داشته باشید. اگر مشکل در خواب داشته یا در مورد رژیم غذایی و فعالیت بدنی سوالی دارید با پزشک خود صحبت کنید.
کلینیک آوینا، انتخابی مطمئن برای تشخیص و درمان اختلالات روانی
روانشناسان ما در کلینیک آوینا از باتجربهترین و حرفهای ترین متخصصین تهران هستند که درصورت بروز هریک از انواع اختلالات روانی، آماده کمک به شما هستند. اگر به دنبال روانشناس خوب در پاسداران هستید میتوانید با مشاوران ما تماس گرفته و نوبت رزرو کنید؛ همچنین امکان مشاوره آنلاین با مشاوران کلینیک آوینا نیز فراهم است.
سخن پایانی
انواع اختلالات روانی و رفتاری بسیاری از مردم را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار میدهد. همچنین بر نحوه تفکر، احساس و رفتار شما تأثیر میگذارد. آنها میتوانند عملکرد یک فرد در خانه، مدرسه یا محل کار را دشوار کنند؛ اما درمانهایی برای کنترل آنها وجود دارد. تشخیص دقیق اولین قدم برای مدیریت یک اختلال رفتاری و روانی است. در صورتی که حس میکنید علائم مشکلات روانی را دارید، بهتر است یک وقت مشاوره از کلینیک روانشناسی آوینا دریافت کرده و سریعتر برای درمان اقدام کنید.
سوالات متداول
اختلال روانی چیست؟
اختلالات روانی بر نحوه تفکر و رفتار شما تأثیر میگذارد. آنها خلقوخوی شما را تغییر میدهند و بر کیفیت و سطح رفاه شما اثر منفی دارند. توجه به این نکته مهم است که ضعف سلامت روان همیشه به معنای وجود اختلال رفتاری نیست.
شایعترین انواع اختلالات روانی کدام است؟
بیش از 200 نوع اختلال روانی وجود دارد که شایعترین آنها اختلالات اضطرابی، اختلالات عاطفی و رفتاری در کودکان، اختلال عاطفی دوقطبی، افسردگی، اختلالات خوردن، پارانویا، روانپریشی و اسکیزوفرنی است.
مشکلات روانی چطور درمان میشوند؟
علائم اختلالات سلامت روان معمولاً با روشهای درمانی مختلف بهبود مییابند که ممکن است شامل دارودرمانی، رواندرمانی، درمانهای جایگزین یا تحریک مغز شود یا از ترکیب آنها استفاده کنند.
بیشتر بخوانید: