دو قطبی یک اختلال روانشناختی است که در گذشته تحت عنوان افسردگی شیدایی (manic depression) از آن یاد می‌شد. برخلاف تصور بسیاری از افراد، این بیماری نادر نیست و طبق گزارش موسسه ملی سلامت روان حدود 5 میلیون نفر در آمریکا به این اختلال مبتلا هستند. در جواب به این سوال که اختلال دو قطبی چیست، می‌توانیم بگوییم که این بیماری روانشناختی باعث تغییر شدید در خلق و خو می‌شود و انواع مختلفی دارد.
با وجود اینکه اختلال دو قطبی چالش برانگیز و پیچیده به نظر می‌رسد، روش‌ها و استراتژی‌های زیادی برای مدیریت و درمان آن شناخته شده است. در این مقاله از کلینیک روانشناسی آوینا، به شرح کامل انواع دو قطبی، علائم و روش‌های درمان این اختلال روانشناختی می‌پردازیم.
اختلال دو قطبی چیست؟
دو قطبی اختلال روانشناختی است که باعث تغییرات شدید در خلق و خوی فرد می‌شود. با توجه به نوع این اختلال، فرد مبتلا می‌تواند علائم مختلفی از شیدایی تا افسردگی را تجربه کند. گاهی اوقات، ژنتیک باعث ایجاد اختلال دو قطبی می‌شود و در مواقع دیگر عوامل محیطی در این بیماری نقش دارند.
انواع دو قطبی
چهار نوع اختلال دوقطبی وجود دارد که از رایج‌ترین آنها می‌توان به دو قطبی 1 و 2 اشاره کرد. در ادامه، انواع مختلف این اختلال را بررسی می‌کنیم.
نوع اول اختلال دو قطبی چیست؟ (شیدایی و افسردگی)
فردی که دو قطبی نوع یک دارد، شیدایی و افسردگی را تجربه می‌کند. معمولا افراد مبتلا به اختلال دو قطبی نوع یک، در دوره شیدایی احساس سرخوشی یا هیجان زدگی زیادی را تجربه می‌کنند و افکار پریشانی دارند. گاهی اوقات، این افراد به دلیل عزت نفس کاذب درگیر رفتارهای پرخطری همچون ولخرجی، سوء مصرف مواد و بی احتیاطی در رانندگی می‌شوند.
این افراد در دوره افسردگی علاقه خود را به فعالیت‌هایی که قبلا از آن لذت می‌بردند از دست می‌دهند و در خوابیدن دچار مشکل می‌شوند. به گونه‌ای که یا در خوابیدن زیاده روی می‌کنند یا خواب ناکافی دارند. ممکن است این مسئله در زمان غذا خوردن نیز برای آنها بوجود بیاید. به این ترتیب که یا دچار بی اشتهایی شوند یا اشتهای کاذب پیدا کنند.
گاهی اوقات، دوره افسردگی و دوره شیدایی همزمان بروز پیدا می‌کند و فرد در این زمان بی قرار است و افکار پرشی دارد. احتمال بروز رفتارهای خطرناک در این بازه زمانی بسیار زیاد است زیرا فرد پرش شدیدی بین حالات شیدایی و افسردگی را تجربه می‌کند.
نوع دوم اختلال دو قطبی چیست؟
افراد مبتلا به افسردگی نوع دو نیز علائم افسردگی و شیدایی را تجربه می‌کنند، با این تفاوت که علائم افسردگی بر شیدایی غالب است. از آنجاییکه در این اختلال فرد شیدایی کمتری را تجربه می‌کند به حالت شیدایی او نیمه شیدایی یا هیپومانیا نیز می‌‌گویند. با وجود اینکه علائم شیدایی در فرد کمتر است اما همچنان می‌تواند بر فعالیت‌های روزمره او تاثیر بگذارد.
کسانی که به اختلال دو قطبی نوع دو مبتلا هستند در بیشتر روز انرژی کمی دارند و علاقه خود را به تمام فعالیت ها از دست می‌دهند. احساس بی ارزشی، گناه، خستگی و کاهش تمرکز از دیگر علائم افسردگی در افراد مبتلا به اختلال دو قطبی نوع دو است. در دوره هیپونومیا فرد حداقل برای چهار روز متوالی احساس سرخوشی، کاهش نیاز به خواب، پرحرفی و افزایش انرژی را تجربه می‌کند.
علائم شایع بیمار مبتلا به اختلال دو قطبی چیست؟
علائم بیمار دو قطبی به دو دسته شیدایی و افسردگی تقسیم می‌شود. نشانه‌های مهم شیدایی عبارتند از:
- احساس شادی برای مدت طولانی
- پرش افکار
- کاهش نیاز به خواب
- صحبت کردن سریع با افکار مسابقه ای (وقتی افکار در دائما در ذهن می‌چرخند و غیر قابل کنترل به نظر می‌رسند.)
- احساس بی قراری
- بهم خوردن آسان تمرکز فرد
- احساس مهم بودن (در چنین شرایطی فرد بزرگ پنداری پیدا می‌کند و احساس می‌کند شخص برجسته و مهمی است)
- توانایی انجام همه کارها (در دوره شیدایی، فرد فکر می‌کند که توانایی انجام هر کاری را دارد)
- رفتارهای مخاطره آمیز (قمار با پس انداز زندگی، رانندگی پرخطر یا ولخرجی‌های بزرگ
- کاهش شدید اشتها
درست همانند شیدایی، علائم بیمار دو قطبی در دوره افسردگی هم مشخص است که برخی از آنها به شرح زیر هستند.
- احساس غم برای مدت طولانی
- کناره گیری از جمع دوستان و خانواده
- از دست دادن علاقه خود به فعالیت هایی که در گذشته از آنها لذت می‌برد
- تغییر قابل توجه در اشتها
- احساس خستگی و کمبود انرژی
- احساس ناتوانی در انجام کارهای ساده
- آهسته صحبت کردن
- زیاد یا کم خوابیدن
- مشکل در حافظه، تمرکز و تصمیم گیری
- فکر کردن به مرگ یا اقدام به خودکشی
گاهی اوقات بالا و پایین شدن خلق و خوی فرد می‌تواند شامل هذیان گفتن هم باشد. به عنوان مثال، یکی از علائم بیمار دو قطبی در دوره شیدایی این است که دچار توهم شود و فکر کند قدرت‌های ویژه‌ای دارد. همچنین، فرد مبتلا به دو قطبی ممکن است چیزهایی را ببیند، بشنود یا استشمام کند که وجود ندارند.
روش درمان اختلال دو قطبی چیست؟
اولین مرحله از درمان اختلال دو قطبی، تجویز داروهایی است که به کنترل علائم کمک می‌کنند. پزشک با توجه به شرایط و علائم بیمار دو قطبی داروهای تثبیت کننده خلق و خو، داروهای ضد افسردگی و یا داروهای آرام بخش تجویز می‌کند. بهترین درمان دو قطبی ترکیب دارو و روان درمانی است که طی جلسات مشاوره فردی به فرد کمک می‌کند علائم را بهتر مدیریت کند.
ارتباط با ما
جهت ارتباط با ما و رزرو وقت برای مشاوره با بهترین روانشناسان کلینیک آوینا، شماره تماس خود را وارد کرده تا در اسرع وقت با شما تماس بگیریم.
"*"فیلدهای ضروری را نشان می دهد
داروهایی برای درمان اختلال دو قطبی
لیتیوم (داروهایی مانند لیتومید) از سال 1970 برای تثبیت خلق و خو مورد استفاده قرار گرفته است و به کنترل علائم بمیار دو قطبی در دوره شیدایی کمک می‌کند. همچنین این دارو در جلوگیری از عود دوره های شیدایی و افسردگی موثر است.
داروهای ضد تشنج
این دارو ها نیز راهی برای درمان اختلال دو قطبی هستند که برای تثبیت یکی از مهم ترین علائم بیمار دو قطبی یعنی تغییرخلق و خو مورد استفاده قرار می‌گیرند. برخی از این داورها عبارتند از داروی دی والپروئکس سدیم، لاموتریژین و والپروئیک اسید (دپاکن).
داروهای ضد روانپریشی
این داروها یکی دیگر از گزینه‌های درمان اختلال دو قطبی هستند که از میان آنها می‌توانیم به اولانزاپین، ریسپریدون، کوئتیاپین، لوراسیدون و آریپیپرازول اشاره کنیم. لازم به ذکز است که این داروها عوارض جانبی شایعی همچون افزایش وزن، خواب آلودگی، خشکی دهان و تاری دید دارند. همچنین این داروها ممکن است بر حافظه و توجه فرد نیز تاثیر بگذارند.
بهترین راه درمان اختلال دو قطبی چیست؟
شاید این سوال در ذهن شما نیز بوجود آمده باشد که اگر خود یا یکی از عزیزانتان به این بیماری مبتلا باشد چگونه علائم آن را کنترل کند و بهترین روش درمان اختلال دو قطبی چیست؟ ما در کلینیک روانشاسی آوینا روانشناسان معتبر و حاذقی داریم که در روند درمان این اختلال با شما همراه می‌شوند تا در کنار آنها بر مدیریت علائم و درمان اختلال دو قطبی خود تمرکز کنید.
شاید در نگاه اول درمان اختلال دو قطبی چالش برانگیز و پیچیده به نظر برسد اما اگر در مسیر درمان از روانشناسان ماهر کمک بگیرید، مسیر برای شما هموارتر خواهد شد.
سخن آخر
اختلال دو قطبی یکی از مشکلاتی است که سلامت روان را به خطر می‌اندازد و زندگی روزمره فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در این اختلال افراد مبتلا به دو قطبی دو فاز افسردگی و شیدایی را تجربه می‌کنند که علائم متفاوتی دارند. در طول دوره شیدایی فرد انرژی بالایی دارد و تصمیمات پر خطری می‌گیرد. درحالیکه در دوره افسردگی، فرد مبتلا انرژی کمی برای انجام کارهای روزمره دارد و نمی‌تواند کارهایی که قبلا از آنها لذت می‌برد را انجام دهد.
شاید این سوال در ذهن شما بیاید که بهترین راه درمان اختلال دو قطبی چیست؟ بهترین روش درمان اختلال دو قطبی در مرحله اول، مراجعه به روانشناس است و درصورت نیاز مصرف دارو یا ترکیبی از روان‌کاوی و دارو درمانی. آوینا که از بهترین کلینیک های روانشناسی در پاسداران محسوب می‌شود، با تیم مشاورین حرفه‌ای و با تجربه، آماده کمک به درمان اختلال دو قطبی مراجعه کنندگان است.
سوالات متداول
علائم ابتلای نوجوانان به اختلال دو قطبی چیست؟
نوجوانان مبتلا به این اختلال در دوره شیدایی با وجود کم خوابی احساس خستگی ندارند و کارهای خطرناک انجام می‌دهند. این افراد در دوره افسردگی تمرکز خود را از دست می‌دهد و افکار خودکشی دارند.
آیا دو قطبی ارثی است؟
بله، افرادی که سابقه خانوادگی دو قطبی دارند بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند. این مورد به خصوص در مورد نوجوانان صدق می‌کند.
شرایط محیطی موثر در ابتلا به اختلال دو قطبی چیست؟
رویدادهای اضطراب آور مانند مرگ یکی از اعضای خانواده می‌تواند باعث ایجاد دو قطبی در نوجوانان شود.
بیشتر بخوانید:
