شاید با فردی روبرو شده باشید که عادت دارد چندین و چند بار شیر گاز و آب را قبل از بیرون رفتن از خانه چک کند یا وسواس عجیبی در شستشو داشته و صدها نشانه دیگر. به احتمال قوی چنین فردی به اختلال وسواس فکری-اجباری (OCD) مبتلا است. اگر نمی‌دانید که وسواس فکری چیست و برای درمان آن باید چه کرد، شما را به خواندن ادامه این مطلب دعوت می‌کنیم.
در ادامه این مقاله از کلینیک روانشناسی آوینا، علائم، راه‌های تشخیص و البته بهترین روش‌های درمان وسواس فکری بررسی شده است تا با آگاهی بیشتر نسبت به درمان OCD و بهبود مشکلات ناشی از آن افدام کنید.
بیماری ocd چیست؟
اختلال وسواس فکری-اجباری (OCD) به نوعی اختلال روانی مزمن گفته می‌شود که شامل رفتارهای وسواس‌گونه و اجباری یا هر دوی این موارد است. به همین دلیل انجام کارهای معمول برای یک فرد مبتلا به OCD می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. یک فرد مبتلا بهOCD معمولاً:
- افکار، تصاویر یا هوس‌هایی دارد که احساس می‌کند قادر به کنترل آن نیست.
- نمی‌خواهد این افکار و احساسات مزاحم را داشته باشد.
- ناراحتی روانی زیادی را تجربه می‌کند که احتمالاً شامل ترس، انزجار، شک یا اعتقاد به این است که کارها باید به روش خاص او انجام شوند.
- زمان زیادی را صرف تمرکز بر روی این وسواس‌ها و درگیر شدن در اجبار انجام آن‌ها می‌کند که در فعالیت‌های شخصی، اجتماعی و حرفه‌ای اختلال ایجاد خواهد کرد.
انواع وسواس فکری چیست؟
این اختلال می‌تواند افراد مختلف را به طرق مختلف تحت تأثیر قرار دهد و اشکال مختلفی داشته باشد. برای همین باید برای درمان وسواس فکری از نوع آن مطلع شود. پس اگر می‌خواهید بدانید انواع و اشکال مختلف بیماری ocd چیست به موارد زیر توجه داشته باشید:
- نگرانی با چک کردن مدام: یک فرد مبتلا به OCD احساس نیاز به بررسی مکرر برخی اشیا برای جلوگیری از بروز مشکلات دارد چون: چک کردن شیرها، آلارم‌ها، قفل درها، چراغ‌های خانه و لوازم‌خانگی برای جلوگیری از نشت، آسیب یا آتش‌سوزی و … .
- ترس از آلودگی: برخی از افراد مبتلا به OCD احساس نیاز مداوم و شدید به شستن دارند. آن‌ها ممکن است از آلوده شدن اشیایی که لمس می‌کنند بترسند. این امر می‌تواند منجر به: مسواک زدن یا شستن بیش‌ازحد دست‌ها، تمیز کردن مکرر حمام، آشپزخانه و اتاق‌های دیگر، اجتناب از حضور در جمع به دلیل ترس از ابتلا به میکروب و … شود.
- احتکار: این امر شامل احساس ناتوانی در دور انداختن وسایل مستعمل یا بی‌فایده است.
- افکار مزاحم: این نوع اختلال شامل احساس ناتوانی در جلوگیری از افکار ناخواسته تکراری است که امکان دارد شامل خشونت، از جمله خودکشی یا آسیب رساندن به دیگران باشد.
- تقارن و نظم: فرد مبتلا به این نوع OCD ممکن است احساس کند که برای جلوگیری از ناراحتی یا آسیب، باید اشیا را به ترتیب خاصی بچینند. آن‌ها ممکن است به طور مکرر کتاب‌ها را در یک قفسه مرتب کنند.
علائم بیماری وسواس فکری چیست؟
همان‌طور که اشاره شد افراد مبتلا به OCD ممکن است دارای رفتار وسواس‌گونه، اجباری یا هر دو باشند و برای همین باید علائم آن را برای درمان وسواس فکری دانست.
وسواس فکری: امیال یا تصاویر ذهنی مکرری است که مزاحم، ناخواسته بوده و بیشتر مردم را مضطرب می‌کند. وسواس‌های رایج عبارت‌اند از:
- ترس از میکروب یا آلودگی
- ترس از فراموش کردن، از دست دادن یا جا گذاشتن چیزی
- ترس از دست دادن کنترل بر رفتار خود
- افکار پرخاشگرانه نسبت به دیگران یا خود
- افکار ناخواسته، ممنوع یا تابوشکنانه در مورد رابطه جنسی، مذهب و …
- تمایل به داشتن اشیای متقارن یا با نظم کامل
اجبارها: رفتارهای تکراری هستند که اغلب در پاسخ به یک وسواس، تمایل به انجام آن را احساس می‌کنند. اجبارهای رایج عبارت‌اند از:
- تمیز کردن یا شستن بیش‌ازحد دست‌ها
- چیدمان اقلام به روشی خاص و دقیق
- چک کردن مکرر چیزها، مانند قفل بودن در یا خاموش بودن فر
- شمارش اجباری
- دعا کردن یا تکرار کلمات در سکوت
همه افکار تکراری وسواس نیستند و همه کارها یا عادات اجباری نخواهند بود و نیازی به اقدام برای درمان وسواس فکری نیست. با این حال، افراد مبتلا به OCD به طور کلی:
- نمی‌توانند وسواس‌ها یا اجبارهای خود را کنترل کنند، حتی زمانی که می‌دانند بیش‌ازحد هستند.
- بیش از 1 ساعت در روز را صرف وسواس یا اجبار می‌کنند.
- از اجبار آن‌ها لذت نمی‌برند، اما ممکن است به طور موقت از اضطراب آن‌ها کم کند.
- به دلیل این افکار یا رفتارها مشکلات قابل‌توجهی را در زندگی روزمره تجربه می‌کنند.
عوامل موثر در شکل‌گیری بیماری ocd چیست؟
اگرچه علل دقیق و اصلی OCD ناشناخته است، عوامل خطر مختلف احتمال ابتلا به این اختلال را افزایش می‌دهند. اگر می‌خواهید بدانید عوامل موثر در شکل‌گیری وسواس فکری چیست به موارد زیر توجه داشته باشید:
1. ژنتیک
مطالعات نشان داده‌اند ابتلای یکی از بستگان درجه‌یک (والدین یا خواهر و برادر) به OCD با افزایش احتمال ابتلا به این اختلال در فرد همراه است. دانشمندان هیچ ژن یا مجموعه‌ای از ژن‌ها را شناسایی نکرده‌اند که به طور قطعی منجر به OCD شود، اما مطالعات برای بررسی ارتباط بین ژنتیک و OCD در جهت درمان وسواس فکری ادامه دارد.
2. فرآیندهای بیولوژیکی
مطالعات تصویربرداری مغز نشان داده است که افراد مبتلا به OCD اغلب در قشر پیشانی و ساختارهای زیر قشری مغز تفاوت‌هایی دارند، به‌خصوص در مناطقی از مغز که بر توانایی کنترل رفتار و پاسخ‌های احساسی تأثیر می‌گذارد. محققان همچنین دریافته‌اند که چندین ناحیه مغز، شبکه‌های مغزی و فرآیندهای بیولوژیکی نقش کلیدی در افکار وسواسی، رفتار اجباری و ترس و اضطراب دارند. تحقیقات برای درک بهتر ارتباط بین علائم OCD و بخش‌هایی از مغز در حال انجام است و می‌تواند به محققان کمک کند تا درک کنند علت اصلی وسواس فکری چیست و چه درمان‌هایی را باید انتخاب کرد.
3. خلق‌وخوی
برخی تحقیقات در مورد اینکه علت شکل‌گیری بیماری ocd چیست، ثابت کرده افرادی که رفتارهای محتاطانه‌تری از خود نشان می‌دهند، احساسات منفی را تجربه می‌کنند و علائم اضطراب و افسردگی را در کودکی نشان داده‌اند، بیشتر در معرض ابتلا به OCD هستند.
4. ترومای دوران کودکی
برخی از مطالعات در تلاش برای یافتن این سوال است که ارتباط ترومای دوران کودکی و وسواس فکری چیست. به طور مثال کودکانی که به طور ناگهانی علائم OCD بروز می‌دهند ممکن است با اختلالات عصبی خود ایمنی مواجه باشند که در شکل‌گیری این اختلال اثر دارد.
بهترین روش‌های درمان وسواس فکری چیست؟
درمان به بسیاری از افراد برای کاهش این اختلال کمک می‌کند، حتی آن‌هایی که شدیدترین اشکال OCD را دارند. متخصصان سلامت روان OCD را با داروها، روان‌درمانی یا ترکیبی از روش‌ها درمان می‌کنند. یک متخصص سلامت روان می‌تواند به شما کمک کند تصمیم بگیرید بهترین گزینه درمانی برای بیماری ocd چیست و مزایا و خطرات هر کدام را توضیح دهد.
ارتباط با ما
جهت ارتباط با ما و رزرو وقت برای مشاوره با بهترین روانشناسان کلینیک آوینا، شماره تماس خود را وارد کرده تا در اسرع وقت با شما تماس بگیریم.
"*"فیلدهای ضروری را نشان می دهد
پیروی از برنامه درمانی شما بسیار مهم است؛ زیرا روان‌درمانی و دارودرمانی ممکن است مدتی طول بکشد تا اثربخش باشد. اگرچه هیچ درمانی قطعی برای OCD وجود ندارد، روش‌های درمانی زیر به افراد کمک می‌کنند علائم خود را مدیریت کنند، در فعالیت‌های روزمره شرکت کرده و زندگی کامل و فعالی داشته باشند:
1. روان‌درمانی
روان‌درمانی و مشاوره فردی می‌تواند یک گزینه موثر درمانی برای بزرگ‌سالان و کودکان مبتلا به OCD باشد. تحقیقات نشان می‌دهد که انواع خاصی از روان‌درمانی، از جمله درمان شناختی رفتاری و سایر درمان‌های مرتبط، می‌تواند به اندازه دارو برای بسیاری از افراد موثر باشد. البته برای برخی موثرترین روش درمان وسواس فکری استفاده از ترکیب روان‌درمانی با دارو است. در کل روان‌درمانی برای این اختلال شامل تکنیک‌های زیر می‌شود:
- درمان شناختی رفتاری (CBT): نوعی گفتگو درمانی است که به افراد کمک می‌کند تا روش‌های تفکر مضر یا نادرست را تشخیص دهند تا بتوانند موقعیت‌های چالش‌برانگیز را با وضوح بیشتری ببینند و به آن‌ها پاسخ دهند.
- درمان پیشگیری از مواجهه و پاسخ (ERP): تحقیقات نشان می‌دهد که ERP، یک نوع خاص از CBT، به طور موثر رفتارهای اجباری را کاهش خواهد داد، حتی برای افرادی که به خوبی به دارو پاسخ نمی‌دهند.
2. دارودرمانی
اگر دوست دارید بدانید که دیگر روش‌های درمان وسواس فکری چیست؟ باید به دارودرمانی اشاره کرد. ارائه رایج‌ترین داروهایی که برای OCD تجویز می‌شوند، داروهای ضدافسردگی هستند که سروتونین، یک انتقال‌دهنده شیمیایی در مغز که در افسردگی و OCD نقش دارد را هدف قرار می‌دهند.
داروهای ضدافسردگی می‌تواند 8 تا 12 هفته زمان نیاز داشته باشند تا بهبود علائم را نشان دهند و برای درمان OCD ممکن است به دوزهای بالاتری نسبت به آنچه معمولاً برای درمان افسردگی استفاده می‌شود نیاز داشته باشد. برای برخی افراد، این داروها ممکن است عوارض جانبی مانند سردرد، حالت تهوع یا مشکل در خوابیدن را به همراه داشته باشد.
سخن پایانی
حال می‌دانید که بیماری ocd چیست و چه نشانه‌های دارد. با این وجود برای آنکه مشخص شود بهترین روش درمان وسواس فکری چیست باید در ابتدای امر به یک روانشناس مراجعه کنید. کارشناسان و درمانگران کلینیک آوینا آماده ارائه خدمات به شما در زمینه‌های مختلف هستند تا مشکل خود را شناسایی کرده و به بهترین شکل آن را درمان کنید. آوینا به عنوان یک کلینیک روانشناسی در پاسداران، خدمات مشاوره فردی، گروه درمانی، مشاوره خانواده، کودک و نوجوان و… را با بهترین کیفیت توسط متخصصین باتجربه ارائه می‌کند.
سوالات متداول
OCD چیست؟
OCD به نوعی اختلال روانی مزمن گفته می‌شود که شامل رفتارهای وسواس‌گونه و اجباری یا هر دو است. به همین دلیل انجام کارهای معمول برای یک فرد مبتلا به OCD می‌تواند چالش‌برانگیز باشد.
بهترین روش درمان وسواس فکری چیست؟
انواع خاصی از روان‌درمانی، از جمله درمان شناختی رفتاری می‌تواند به اندازه دارو برای بسیاری از افراد موثر باشد. البته برای برخی موثرترین روش درمان وسواس فکری دارودرمانی به تنهایی یا استفاده از ترکیب روان‌درمانی با دارو است.
چگونه بفهمم که مبتلا به OCD هستم؟
افکار وسواسی نشان از ابتلا به OCD است چون ترس از آسیب رساندن عمدی به خود یا دیگران، برای مثال، ترس از اینکه ممکن است به شخص دیگری مانند فرزندان خود حمله کنید. ترس از آسیب رساندن اشتباهی به خود یا دیگران؛ برای مثال ترس از اینکه ممکن است با روشن گذاشتن اجاق‌گاز خانه را به آتش بکشید.
بیشتر بخوانید:
