نوموفوبیا (Nomophobia) یا «ترس از دسترسی نداشتن تلفن همراه» به حالتی گفته می‌شود که فرد در صورت دوری از تلفن همراه خود به هر دلیلی، دچار ترس یا اضطراب می‌شود. این وضعیت می‌تواند منجر به تحریک‌پذیری، تغییرات در تنفس و بروز سایر علائم شود. برای درک این پدیده باید بدانید که علت اختلال نوبوفوبیا چیست و چه نشانه‌هایی دارد.
نوموفوبیا شباهت‌هایی به سایر مشکلات روان‌شناختی مرتبط با ترس‌های خاص و انواع دیگر اختلالات اضطرابی، مانند فوبیای اجتماعی، ارتباط دارد. در این مقاله از وبلاگ آوینا مواردی چون اینکه علت بیماری نوبوفوبیا چیست، چرا رخ می‌دهد و روش‌های درمان ترس جدایی از تلفن همراه را بررسی کرده‌ایم.
اختلال نوموفوبیا چیست؟
نوموفوبیا به ترس از دسترسی نداشتن به تلفن همراه اشاره دارد. این امر می‌تواند باعث وحشت یا اضطراب شدید در فرد شود. بااین‌حال، محققان خاطرنشان کرده‌اند که هنوز مشخص نیست آیا این اختلال نوموفوبیا از اختلال اضطراب سرچشمه می‌گیرد یا ناشی از اعتیاد به تلفن همراه است.
برخی از محققان هم پیشنهاد کرده‌اند که نوموفوبیا نباید به‌عنوان یک فوبیای خاص یا نوعی اضطراب پنداشته شود و بلکه باید بیشتر به‌عنوان نوعی اعتیاد از آن نام برد. آن‌ها پیشنهاد کردند که نام این وضعیت تغییر کند و طبقه‌بندی جدیدی تحت عنوان «اختلال اعتیاد به تلفن هوشمند» ایجاد شود.
علائم اختلال نوبوفوبیا چیست؟
علائم نوموفوبیا مشابه سایر فوبیاها و اختلالات اضطرابی است و شناخت این علائم برای اقدام به درمان ترس جدایی از تلفن همراه اهمیت دارد. این نشانه‌ها شامل موارد زیر می‌شود:
اضطراب
این اضطراب ناشی از وابستگی شدید و دلبستگی است که افراد به تلفن‌های هوشمند خود پیدا کرده‌اند، طوری که این دستگاه‌ها به بخش جدایی‌ناپذیر از زندگی روزمره آن‌ها تبدیل شده‌اند. نشانه‌های اضطراب مرتبط با نوموفوبیا شامل موارد زیر می‌شود:
- بی‌قراری
- تنش شدید
- ترس بیش‌ازحد از نبود تلفن همراه
تغییرات در تنفس
اگر نمی‌دانید علائم اختلال نوبوفوبیا چیست، به تغییرات تنفسی در هنگام دور شدن از گوشی توجه کنید. نوموفوبیا می‌تواند تغییرات تنفسی ایجاد کند، زیرا استرس و اضطراب ناشی از آن منجر به واکنش‌های فیزیولوژیکی مختلفی در بدن می‌شود. این واکنش فیزیولوژیکی همان «پاسخ جنگ یا گریز» است که در هنگام مواجهه با یک رویداد ناخوشایند یا خطرناک فعال می‌شود.
لرزش و حرکات غیرارادی
لرزش به حرکات غیرارادی، ریتمیک و نوسانی بدن گفته می‌شود که معمولاً در نتیجه انقباض و سپس شل شدن عضلات به وجود می‌آید. اگر لرزش در هنگام دوری از تلفن همراه، کم شدن شارژ باتری، یا نبود سیگنال شبکه اتفاق بیفتد، نشانه واضحی از علائم نوموفوبیا محسوب می‌شود.
حمله پانیک
بسیاری نمی‌دانند دلیل حمله پانیک ناشی از اختلال نوبوفوبیا چیست و چرا به وجود می‌آید. افزایش ناگهانی ترس یا اضطراب همراه با علائم جسمانی مانند تپش قلب، تنگی نفس، تعریق و لرزش دلیل این امر بوده و معمولاً با دسترسی دوباره به تلفن همراه فروکش می‌کنند.
تعریق شدید
تعریق که از نظر علمی «پِرِسپیراسیون» نام دارد، به ترشح محلول نمکی از غدد عرق بدن گفته می‌شود. در افراد مبتلا به نوموفوبیا، دوری از تلفن همراه می‌تواند احساس نگرانی و استرس ایجاد کند که منجر به افزایش ضربان قلب، تسریع تنفس و افزایش تعریق می‌شود.
تحریک‌پذیری
همان‌طور که در پاسخ به سؤال اختلال نوبوفوبیا چیست اشاره شد، این بیماری نوعی وابستگی روانی و احساسی به تلفن همراه است و در صورت دور شدن از گوشی این امر باعث تحریک‌پذیری خواهد شد. درواقع مغز به دریافت مداوم اطلاعات و تعامل از طریق تلفن عادت می‌کند و وقتی این تعامل قطع شود، فرد دچار احساس اضطراب و ناراحتی می‌شود که درنهایت به تحریک‌پذیری منجر می‌گردد.
گیجی (عدم تمرکز)
افرادی که عادت کرده‌اند از تلفن همراه برای چک کردن زمان، مسیر‌یابی یا دریافت اطلاعات استفاده کنند، ممکن است هنگام جدایی از تلفن خود دچار احساس گم‌گشتگی یا عدم تمرکز شوند. این وضعیت می‌تواند منجر به ناتوانی موقت در تصمیم‌گیری یا سردرگمی در مورد کارهای بعدی شود.
تاکی‌کاردی (افزایش ضربان قلب)
تاکی‌کاردی به ضربان قلب بالای ۱۰۰ ضربه در دقیقه در حالت استراحت گفته می‌شود. در افراد مبتلا به نوموفوبیا، ترس از نبودن تلفن همراه به‌عنوان یک «تهدید» درک می‌شود که باعث اضطراب و در نهایت تاکی‌کاردی می‌شود.
علت بیماری نوبوفوبیا چیست؟
اینکه علت دقیق بروز اختلال نوبوفوبیا چیست، به‌طور کامل مشخص نیست؛ اما محققان اعتقاد دارند که عوامل زیر در بروز آن دخیل هستند:
وابستگی روانی به تلفن همراه
یکی از اصلی‌ترین دلایل نوموفوبیا، وابستگی بیش‌ازحد روانی به تلفن همراه است. تلفن‌های هوشمند به بخشی از زندگی روزمره تبدیل شده‌اند و افراد برای برقراری ارتباط، سرگرمی، کار، یادگیری و حتی مدیریت زندگی شخصی خود به آن‌ها متکی هستند. این وابستگی شدید باعث می‌شود که نبود تلفن همراه احساس اضطراب و استرس ایجاد کند.
تأثیر شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها
بسیاری از ما در مورد اینکه تأثیر شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام، توییتر، تیک‌تاک و واتساپ در شکل‌گیری اختلال نوبوفوبیا چیست، آگاهی نداریم. درصورتی‌که نقش مهمی در ایجاد وابستگی به تلفن همراه دارند. افراد از طریق این پلتفرم‌ها با دیگران ارتباط برقرار می‌کنند، از اخبار مطلع می‌شوند و حس تعلق اجتماعی را تجربه می‌کنند. اینکه چگونه شبکه‌های اجتماعی باعث نوموفوبیا می‌شوند را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:
- ترس از جا ماندن (FOMO – Fear of Missing Out): افراد می‌ترسند که اگر به گوشی نداشته باشند، اخبار مهم یا رویدادهای اجتماعی را از دست بدهند.
- نیاز به تأیید اجتماعی: لایک‌ها، کامنت‌ها و پیام‌ها حس ارزشمندی ایجاد می‌کنند.
- اعتیاد به توجه و تعامل آنلاین: مغز هنگام دریافت نوتیفیکیشن، دوپامین ترشح می‌کند که باعث احساس لذت و اعتیاد به گوشی می‌شود.
ترس از اتفاقات غیرمنتظره و اضطراب جدایی
برخی افراد احساس می‌کنند که تلفن همراه آن‌ها را در برابر شرایط ناگهانی و خطرناک محافظت می‌کند. آن‌ها فکر می‌کنند اگر گوشی همراهشان نباشد، در موقعیت‌های اضطراری دچار مشکل می‌شوند. این امر ناشی از احساس ناامنی هنگام تنها بودن بدون تلفن است.
درمان ترس جدایی از تلفن همراه
بعد از بررسی علل شکل‌گیری این عارضه نوبت به بررسی این امر می‌رسد که بهترین روش درمان اختلال نوبوفوبیا چیست. در برخی موارد که این نوع ترس شدید باشد دارودرمانی تجویز می‌شود و به جز آن برای درمان این عارضه راه‌های زیر به شما کمک خواهد کرد:
درمان‌های رفتاری
درمان‌های رفتاری یک روش استاندارد برای درمان انواع فوبیاها از جمله نوموفوبیا است که به بررسی ترس‌ها و باورهای زیربنایی فوبیا می‌پردازد. برخی از روش‌های درمانی رفتاری که در مشاوره فردی استفاده می‌شود شامل موارد زیر است:
- درمان شناختی-رفتاری: در این روش، فرد با افکاری که به فوبیا دامن می‌زند، روبه‌رو می‌شود و آن‌ها را بررسی می‌کند.
- مواجهه درمانی: این روش شامل مواجهه تدریجی فرد با چیزی است که از آن می‌ترسد. در مورد نوموفوبیا، پزشک ممکن است فرد را به‌تدریج در موقعیت‌هایی قرار دهد که دسترسی به تلفن همراه ندارد.
- هیپنوتراپی: در این روش، یک درمانگر از طریق تصویرسازی، فرد را راهنمایی می‌کند تا تکنیک‌های آرام‌سازی خود را برای مقابله با عدم دسترسی به تلفن همراه توسعه دهد.
مراقبت از خود و تمرینات شخصی
حال که می‌دانید اختلال نوبوفوبیا چیست، باید به این نکته هم پرداخت که افراد می‌توانند از روش‌های خود مراقبتی را برای مدیریت این نوع فوبیای خود تمرین کنند، از جمله:
- یادگیری و کسب آگاهی بیشتر درباره علل فوبیای خود
- تمرین تکنیک‌های آرام‌سازی عضلانی چون مدیتیشن
- تمرین تکنیک‌های مختلف تنفس درمانی
علاوه‌بر این موارد باید زندگی خود را متکی به گوشی نکنید و راه‌های دیگری برای سرگرمی پیدا کنید. همچنین ساعاتی از روز را بدون گوشی سر کنید تا این نوع فوبیا در وجودتان ریشه ندواند.
سخن پایانی
در این مطلب به این نکته مهم پرداخته شد که علت بروز اختلال نوبوفوبیا چیست. همچنین علائم این نوع فوبیا چون بالا رفتن ضربان قلب، استرس، تعریق، حمله پانیک و … بررسی شد. اگر چنین اختلالی را تجربه می‌کنید و به فکر درمان ترس جدایی از تلفن همراه هستید، تکنیک‌های خود مراقبتی ممکن است به شما کمک کند. علاوه‌بر این می‌توانید از متخصصان حوزه روانشناسی و مشاوران کلینیک روانشناسی آوینا نیز با روش‌های درمانی خاص به شما در درک اینکه علت بیماری نوبوفوبیا چیست و چطور به‌صورت تخصصی درمان می‌شود، کمک خواهند کرد.
سؤالات متداول
اختلال نوبوفوبیا چیست؟
نوموفوبیا (Nomophobia) یا «ترس از نداشتن تلفن همراه» به حالتی گفته می‌شود که فرد در صورت دسترسی نداشتن به تلفن همراه خود، دچار ترس یا اضطراب شدید می‌شود.
علت بیماری نوبوفوبیا چیست؟
ترس از اتفاقات غیرمنتظره و اضطراب جدایی از گوشی، تأثیر شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها و وابستگی روانی و کاری به تلفن همراه از دلایل اصلی بروز این اختلال به شمار می‌روند.
بهترین روش درمان ترس جدایی از تلفن همراه کدام است؟
درمان شناختی-رفتاری، مواجهه درمانی، هیپنوتراپی و مراقبت از خود و تمرینات شخصی از بهترین روش‌های درمان نوموفوبیا محسوب می‌شود. علاوه‌بر این در موارد حاد دارودرمانی نیز ممکن است تجویز شود.
مقالات مرتبط:
