روانشناسی اگزیستانسیال یا همان درمان وجودی، یکی از روشهای رواندرمانی است که از اصول فلسفی برای کمک به افراد در رویارویی با چالشهای بنیادین انسان بودن بهره میگیرد. این رویکرد شما را تشویق میکند تا مسئولیت رفتارهای خود را بپذیرید و باورها و ارزشهای واقعی خود را شناسایی کنید. همچنین، درمان وجودی میتواند به کشف آنچه به زندگی شما معنا و هدف میبخشد، کمک کند.
اگر میخواهید با مفاهیم اصلی این رویکرد و نقش آن در روانشناسی آشنا شوید، ادامه این مطلب از کلینیک روانشناسی آوینا برای شما مفید خواهد بود.
درمان وجودی چیست؟
روانشناسی اگزیستانسیال یا رویکرد وجودی، عناصری از فلسفه و روانشناسی را وارد روند درمان میکند تا شما جایگاهتان را در دنیای درونی خود بهتر درک کنید. همچنین بر مفاهیم اضطرابآوری که بخش اساسی هستی و زندگی هستند مانند مرگ، ترس از ناشناختهها و معنای زندگی تمرکز میکند. درواقع هسته اصلی درمان وجودی این ایده است که تواناییها، مسئولیت شخصی و آزادی ما در تصمیمگیری و رسیدن به موفقیت اهمیت دارد.
رویکرد وجودی به جای بررسی گذشته بر زمان حال تمرکز میکند. شاید در این روش درمانی از تجربیات زندگی شما در طول زمان پرسیده شود، اما همگی برای این است که بدانید شما در بروز این اتفاقات چه تأثیری داشتهاید. درواقع سایر اشکال روان درمانی، مانند درمان شناختی رفتاری، بر چگونگی تأثیر تجربیات گذشته بر اعمال شما تمرکز دارد، در مقابل درمان اگزیستانسیال بر چگونگی تأثیر تصمیمات شخصی شما بر این اتفاقات و تجربیات متمرکز است.
وجودگرایی در روانشناسی چگونه میتواند به من کمک کند؟
درمان اگزیستانسیال میتواند به هر کسی که دوست دارد بداند کیست و درباره دنیای اطرافش اطلاعات بیشتری داشته باشد، کمک کند. همچنین با کمک این روش میتوانید بفهمید که چگونه تصمیمات شما به یک نتیجه خاص منجر میشود. این امر به شما کمک میکند تا انتخابهای شخصی بهتری داشته باشید. همچنین میتوانید درک بهتری از علایق خود و آنچه که به شما احساس رضایت میدهد، به دست آورید.
کاربرد روانشناسی اگزیستانسیال
درمان اگزیستانسیال یا وجودی در طیف وسیعی از مشکلات و اختلالات روانی استفاده میشود و ممکن است برای افرادی مفید باشد که یکی از مشکلات زیر را تجربه میکنند:
- اختلال مصرف مواد مخدر
- اختلال مصرف الکل
- اعتیاد به یک رفتار خاص
- اضطراب و ترس
- افسردگی
- اختلال استرس پس از سانحه
- یک بیماری جسمی یا روانی مزمن
اهداف درمان وجودی چیست؟
چهار مفهوم یا ستون اساسی در روانشناسی اگزیستانسیال وجود دارد که در طول روند درمان تلاش بر این است که هر فرد روی آنها متمرکز شود. این ارکان بخشی از تجربه انسانی هستند و عبارتاند از:
- مرگ: ازآنجاییکه مرگ بخشی از زندگی است، پذیرش وجود آن بدون حس ترس، به شما کمک میکند تا زندگی بهتری داشته باشید.
- انزوا: کنار آمدن با این مفهوم به شما کمک میکند تا به تنهایی کنترل آینده خود را در دست بگیرد.
- معنا و هدف: مشخص میکند چه چیزی به شما هدف میدهد و در نهایت چه چیزی باعث احساس رضایت درونی شما میشود.
- مسئولیت (آزادی): مشخص میکند که انتخابهایتان در گذشته و حال، چطور شما را به مسیر خاصی هدایت میکند.
تمرکز درمان وجودی کاهش ترس و اضطراب نسبت به این 4 مورد است تا بپذیرید که آنها بخشی از زندگی هستند. همچنین یک درمانگر با چنین رویکردی به شما کمک میکند تا از طریق پذیرش این موضوعات دشوار راحتتر به اهداف خود در زندگی برسید.
نحوه استفاده از وجودگرایی در روانشناسی
درمان وجودی مشابه دیگر روشهای درمانی در روانشناسی است و جلسات درمانی بر اساس تئوری و گفتگو شکل میگیرد. محیط درمانی با این رویکرد، فضایی امن برای شما فراهم خواهد کرد تا افکار و احساسات خود را بدون قضاوت به اشتراک بگذارید. هنگامی که برای اولین بار با درمانگر خود ملاقات میکنید، سؤالاتی در مورد اهداف درمانی مدنظرتان میپرسد. با توجه به جواب شما درمانگر روند گفتوگو را شکل میدهد تا بتوانید به اهداف خود برسید و درعینحال بدانید که چگونه انتخابهایتان بر شخصیت شما تأثیر میگذارد.
همانطور که اشاره شد روانشناسی اگزیستانسیال مبتنی بر زمان حال است. درمانگر ممکن است از شما در مورد تجربیات گذشتهتان بپرسد تا تأثیر تصمیمات خود را در رسیدن به جایگاه فعلی به چشم ببینید. همچنین تمرکز هر جلسه این است که شما را برای پذیرش چهار رکن درمان وجودی آماده کند، برای همین تجربه احساسات قوی و یادآوری خاطرات سخت در طول درمان امری طبیعی است.
مزایا و معایب درمان وجودی
این روش نیز چون دیگر رویکردهای روانشناسی، مزایا و معایب خاص خود را دارد که درمانگر در مورد آنها با شما صحبت خواهد کرد. بااینحال در ادامه نگاه مختصری به این نقاط قوت و ضعف انداختهایم که شامل موارد زیر میشود.
مزایای روانشناسی اگزیستانسیال
- تأکید بر معنا و هدف زندگی: درمان وجودی افراد را تشویق میکند تا به دنبال معنا و هدفی عمیق برای زندگی (حتی در مواجهه با رنج و دشواریها) باشند.
- افزایش خودآگاهی: یکی دیگر از مزایای این روش کمک به افراد برای شناخت عمیقتر از خود، باورها و ارزشهای شخصیشان است.
- تشویق به مسئولیتپذیری: وجودگرایی در روانشناسی فردی با تأکید بر آزادی و مسئولیت فردی همراه است و بیماران کمک میکند تا احساس قدرت و کنترل بیشتری بر زندگی و تصمیمات خود داشته باشند.
- افزایش قدرت برای مواجهه با چالشها: این روش به افراد یاد میدهد چگونه با مسائل مهم و غیرقابلاجتنابی چون مرگ، انزوا و … روبهرو شوند و با آنها کنار بیایند.
- کاربرد گسترده: علاوه بر موارد فوق این رویکرد برای حل مشکلاتی مانند بحرانهای معنوی، افسردگی، اضطراب وجودی و احساس پوچی کاربرد دارد و موثر است.
معایب روانشناسی اگزیستانسیال
- انتزاعی و فلسفی بودن: این رویکرد برای برخی افرادی که به دنبال راهحلهای مستقیم و عملی برای مشکلات خود هستند، بیشازحد انتزاعی و پیچیده به نظر میرسد؛ زیرا تأکید زیادی روی برخی مفاهیم فلسفی دارد.
- زمانبر بودن فرآیند درمان: به دلیل نیاز به کاوش عمیق در مفاهیم وجودی، جلسات درمان وجودی معمولاً طولانیمدت هستند و نتایج آن نیز بهسرعت خود را نشان نمیدهند.
- محدودیت در درمان اختلالات شدید روانی: این رویکرد برای مشکلاتی که نیاز به مداخلات دارویی یا درمانهای رفتاری دارند چون اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی یا اضطراب شدید کارایی چندانی نخواهد داشت.
- چالشبرانگیز بودن و ناراحتکننده بودن: در این روش درمانی ممکن است درمانگر دری را به روی خاطرات یا تجربیات دردناک گذشته باز کند. همین نکته و در کنار آن تمرکز بر موضوعاتی مانند مرگ، انزوا یا پوچی در روند درمان برای برخی افراد ناخوشایند یا حتی استرسزا است.
- وابستگی به توانمندیهای مراجع: این نوع درمان برای افرادی کاربردی است که توانایی خودبازبینی و تفکر عمیق داشته باشند و برای همین همه قادر به استفاده از مزایای آن نیستند.
سخن پایانی
روانشناسی اگزیستانسیال یکی از رویکردهای پرکاربرد برای مواجهه با برخی مفاهیمی چون مرگ، انزوا و … است. شروع روند درمان وجودی میتواند طاقتفرسا باشد و احساس عصبی بودن یا مضطرب شدن را داشته باشید، بهخصوص وقتی با معنای زندگی مواجه میشوید. این امر بخشی عادی از فرآیند درمان خواهد بود و نباید حس کنید که اثربخش نیست.
درمان وجودی راهی است که شما میتوانید درباره خود و جایگاه خود در جهان بیشتر بدانید. این امر میتواند به شما کمک کند تا با موضوعات دشواری که بخشی از انسان بودن هستند، کنار بیایید و در نهایت آسایش و امید را بیابید. ممکن است هنگام شروع درمان اگزیستانسیال با چالشهایی روبرو شوید، اما درمانگران حرفهای چون متخصصان مجموعه آوینا به شما کمک میکنند تا به این موانع غلبه کنید.
سوالات متداول
درمان وجودی چیست؟
روانشناسی اگزیستانسیال یا درمان وجودی شکلی از رواندرمانی است که از نظریهها و شیوههای فلسفی برای مقابله با چالشهای مربوط به انسان بودن استفاده میکند.
وجودگرایی در روانشناسی بر چه اصلی استوار است؟
این رویکرد بر زمان حال متمرکز بوده و در هر جلسه به شما در پذیرش چهار رکن درمان وجودی یعنی مرگ، انزوا، معنا و هدف و مسئولیت شخصی کمک خواهد کرد.
مزایای روانشناسی اگزیستانسیال چیست؟
تأکید بر معنا و هدف زندگی، افزایش خودآگاهی، تشویق به مسئولیتپذیری، افزایش قدرت برای مواجهه با چالشهای زندگی و کاربردی بودن برای حل مشکلاتی مانند بحرانهای معنوی، افسردگی، اضطراب وجودی و احساس پوچی از مزایای آن است.
بیشتر بخوانید:
