دو بذر یکسان را تصور کنید که در دو نوع خاک با ترکیب شیمیایی متفاوت کاشته می‌شوند؛ ممکن است هر کدام گل‌هایی کاملاً متفاوت از نظر رنگ و شکل بدهند. هر دو زیبا هستند، فقط متفاوت خواهند بود! انسان‌ها نیز چنین‌اند. محیطی که در آن پرورش می‌یابیم، تأثیر عمیقی بر شکل‌گیری شخصیت‌مان، نحوه مواجهه با تعارض‌ها و برداشت‌مان از روابط انسانی دارد. ما انتخاب نمی‌کنیم در چه خانواده‌ای یا در کدام نقطه از جهان به دنیا بیاییم؛ اما گاهی آن‌قدر در جریان زندگی پیش می‌رویم که نقش و تاثیر خانواده در ازدواج، از نگاه‌مان دور می‌ماند.
درواقع نقش خانواده در ازدواج فرزندان هم می‌تواند به شکل مثبت و هم به شکل منفی و افراطی باشد. در این مقاله به میزان تاثیر خانواده ها در روابط زوجین و راه‌های مدیریت آن خواهیم پرداخت تا در صورت بروز تعارض و مشکل به بهترین شکل آن را رفع کنید.
اهمیت نقش خانواده در ازدواج
اصطلاح «خانواده اصلی» یا Family of Origin به خانواده‌ای اشاره دارد که در آن بزرگ شده‌اید یعنی پدر و مادر و خواهر و برادرها، اما ممکن است شامل هرکسی دیگری هم شود که در بخشی از دوران کودکی در خانه‌تان زندگی می‌کرده است. این افراد روابط روزمره شما را تشکیل می‌دادند. از آن‌ها یاد گرفتید که چطور دوست داشته باشید، چطور بجنگید، چطور سازش کنید و آن‌ها به شما کمک کردند تصمیم بگیرید چه کسی باشید یا نباشید. چه دوران کودکی‌تان سالم و خوشایند بوده باشد و چه نه نمی‌توان منکر تاثیر خانواده در ازدواج شد که اغلب به دو شکل زیر خود را نشان می‌دهد:
- اگر در خانواده‌ای نسبتاً سالم بزرگ شده باشید، احتمالاً تطبیق با شرایط جدید در زندگی مشترکتان راحت‌تر خواهد بود. با وجود خانواده سالم همچنان نیاز به سازگاری و مصالحه با همسرتان دارید و ممکن است گاهی سر اختلاف‌ها با هم جر و بحث کنید، اما معمولاً می‌توانید راهی سالم برای تعامل با هم پیدا کنید. مثلاً اگر مادری که نظم و تمیزی برایش اهمیت زیادی داشته و همسرتان در این موضوع کمی راحت‌تر است، ممکن است ابتدا باعث اصطکاک شود، اما در نهایت می‌توانید به تعادلی برسید و به ترجیحات یکدیگر عادت کنید.
- در مقابل وقتی از خانواده‌ای می‌آیید که در آن طلاق، خیانت، اعتیاد به مواد یا الکل یا سایر مشکلات جدی وجود داشته، تطبیق دادن تفاوت‌ها در ازدواج ممکن است سخت‌تر باشد. این شرایط انتخاب شما نبوده و تقصیر شما هم نبوده، اما همچنان در بزرگسالی بر شما اثر گذاشته است. البته این اثر لزوماً منفی نیست؛ ممکن است همین تجربه‌ها باعث شود بخواهید برعکس والدینتان باشید و یک ازدواج سالم داشته باشید.
تأثیر خانواده بر انتخاب شریک زندگی
پیوندی که با شریک‌های عاطفی‌مان برقرار می‌کنیم ممکن است در نگاه اول، یک ارتباط خودجوش و تصادفی به نظر برسد؛ اما وقتی کمی عمیق‌تر نگاه می‌کنید، متوجه می‌شوید که وابستگی ما به والدینمان نقش مهمی در اینکه چرا به برخی افراد خاص جذب می‌شویم ایفا می‌کند. از لحظه تولد و حتی در دوران جنینی، ما تحت تأثیر مراقبت‌ها یا نبود آن‌ها از سوی والدین و مراقبانمان قرار می‌گیریم. این تجربه‌ها در وجودمان نقش می‌بندند و الگویی برای چگونگی درک خودمان، جهان اطراف، عشق، اعتماد، صمیمیت و انتظاراتمان از ازدواج به جا می‌گذارند. تاثیر خانواده در ازدواج هم درست به دلیل همین پیوند و نزدیکی است.
نقش خانواده در ازدواج فرزندان و انتخاب شریک عاطفی
تحقیقات نشان داده‌اند که ما در دوران کودکی و از طریق رابطه‌مان با والدین، الگویی برای روابط آینده خود شکل می‌دهیم. این اساس نظریه دل‌بستگی (Attachment Theory) است. چهار نوع سبک دل‌بستگی وجود دارد:
- ایمن
- اضطرابی
- اجتنابی
- آشفته
این یعنی ما از والدینمان یاد گرفتیم که چطور عشق بورزیم و صمیمیت را تجربه کنیم. اگر رابطه‌تان با والدینتان امن، حمایتگر، دوست‌داشتنی، همدلانه و مراقبانه بوده، احتمال بیشتری دارد که به سمت افرادی با همین ویژگی‌ها جذب شوید؛ اما اگر رابطه‌تان با والدینتان ناامن، آشفته، غیرقابل‌پیش‌بینی، آسیب‌زننده، سوءاستفاده‌گر یا بی‌توجه بوده، احتمال بیشتری دارد که شریک‌هایی با همین ویژگی‌ها را انتخاب کنید.
انتخاب افرادی با ویژگی‌های خوب و بد والدین برای ازدواج
افراد ناخودآگاه به کسانی جذب شوند که هم خصوصیات مثبت و هم منفی والدین یا مراقبانشان را دارند. در درمان تروما مفهومی به نام اجبار به تکرار (repetition compulsion) وجود دارد؛ یعنی تمایل ناخودآگاه فرد برای تکرار تجربه آسیب‌زا. به همین دلیل، فردی که در کودکی با والدینی غایب یا سوءاستفاده‌گر بزرگ شده، ممکن است در بزرگسالی هم به افراد این چنینی جذب شود. تا زمانی که فرد زخم اولیه را درک و درمان نکند، احتمال تکرار همین الگوهای دردناک در زندگی بزرگسالی وجود دارد و نمی‌توان از تاثیر خانواده در ازدواج رها شد.
حمایت یا دخالت؟ چالش‌های خانواده‌ها در ازدواج
میزان تاثیر خانواده ها در روابط زوجین فقط مربوط به انتخاب افرادی با ویژگی‌های والدین نمی‌شود. در بسیاری از ازدواج‌ها، حضور خانواده‌های دو طرف می‌تواند هم نعمت باشد و هم منبع تنش. گاهی مرز میان حمایت دلسوزانه و دخالت ناآگاهانه به‌قدری باریک است که تشخیص آن برای زوج‌ها و حتی خود خانواده‌ها دشوار می‌شود. پدر و مادری که قصد راهنمایی دارند، ممکن است ناخواسته به تصمیم‌گیری‌های شخصی فرزندان متأهلشان لطمه بزنند. از سوی دیگر، زوج‌هایی که نسبت به هر نظری واکنش منفی نشان می‌دهند، ممکن است از حمایت‌های ارزشمند خانواده محروم شوند. داشتن درک درست نقش خانواده در ازدواج فرزندان و تعریف مرزهای سالم، می‌تواند از بروز بسیاری از سوءتفاهم‌ها و اختلاف‌ها جلوگیری کند.
البته باید به این نکته مهم توجه داشته باشید که یکی از رایج‌ترین چالش‌هایی که زوج‌ها با آن مواجه می‌شوند، تعارض‌هایی است که میان همسر و خانواده یکی از طرفین یا در برخی موارد بین هر دو پیش می‌آید. این اختلاف‌ها می‌توانند ریشه در تفاوت فرهنگ‌ها، سبک‌های تربیتی، سوءتفاهم‌ها یا حتی مرزبندی‌های نادقیق داشته باشند. گاهی آنچه از نظر خانواده «حمایت» است، از نظر همسر «دخالت» تعبیر می‌شود.
راهکارهایی برای مدیریت تعارض بین همسر و خانواده
تاثیر خانواده در ازدواج به قدری مهم و عمیق است که گاهی باعث بروز تعارضات شدید و اختلافات زیاد خواهد شد. گاهی این تعارضات زندگی زوجین را با شکست مواجه می‌کند. پیش از رسیدن به این مرحله باید در گام نخست میزان تاثیر خانواده ها در روابط زوجین را بررسی کنید. در مرحله بعد برای حل این تعارضات به دنبال راه‌حل و راهکارها باشید.
مرزبندی سالم بین زوجین و خانواده‌ها
همان‌طور که اشاره شد داشتن درک درست نقش خانواده در ازدواج فرزندان و تعریف مرزهای سالم، مانع بروز بسیاری از تعارضات خواهد شد. درواقع مشخص کردن مرزهای عاطفی و رفتاری سالم، پایه یک رابطه پایدار و سالم هستند. نبود این مرزها می‌تواند باعث شکل‌گیری تعارض‌های مزمن و احساس نارضایتی شود. مرز سالم یعنی:
- احترام به استقلال زوجین: والدین باید این امر را بپذیرند که فرزندان ازدواج کرده است و حالا یک واحد مستقل محسوب می‌شوند. طبیعی است که این خانواده مستقل تصمیمات شخصی، شیوه زندگی و روابط خاص خود را دارند.
- دخالت نکردن در تصمیم‌های شخصی زندگی زناشویی: مشاوره دادن با دخالت کردن تفاوت دارد، خانواده با احترام باید نظرات خود را بیان کنند و تحمیل سلیقه در تصمیمات زوجین باعث می‌شود تا آن‌ها فکر کنند که خانواده قصد دخالت در زندگی‌شان را دارند.
- حفظ حریم خصوصی: حتی اگر نیت خوبی پشت کنجکاوی‌ها باشد، تجاوز به حریم خصوصی یک زوج می‌تواند آسیب‌زا باشد.
ایجاد اتحاد درونی
تاثیر خانواده در ازدواج بسیار عمیق است. برای همین زوج‌ها باید ابتدا با هم متحد باشند، سپس با خانواده‌ها تعامل کنند. اختلاف نظرهایی که بین زن و شوهر حل‌نشده باقی می‌مانند، به‌راحتی توسط دیگران تشدید می‌شوند. برای همین نباید اختلافات به سطح خانواده کشانده شود یا حل نشده باقی بمانند.
پرهیز از بدگویی مقابل خانواده متقابل
وقتی در زندگی مشترک با چالشی یا دلخوری مواجه می‌شوید، ممکن است به‌طور ناخودآگاه احساسات خود را نزد خانواده‌تان تخلیه کنید. گاهی برای همدلی گرفتن، گله‌ها و ضعف‌های همسر را با والدین یا خواهر و برادرها در میان می‌گذارید، اما باید بدانید این کار، گرچه ممکن است در لحظه آرامش‌بخش باشد، اما در بلندمدت به رابطه‌ی شما آسیب می‌زند.
خانواده شما دید مثبتی که به همسرتان داشته‌اند را از دست می‌دهند و حتی اگر شما و همسرتان به‌زودی آشتی کنید، ذهن خانواده‌تان نسبت به او منفی باقی می‌ماند. همین موضوع درباره بدگویی همسر از خانواده شما نیز صادق است و می‌تواند حس بی‌اعتمادی و دلخوری دوطرفه ایجاد کند.
درواقع، بدگویی متقابل دیواری بین روابط می‌سازد و جایی برای آشتی و همدلی باقی نمی‌گذارد. به جای این کار، بهتر است ناراحتی‌های خود را در فضایی امن و محترمانه با خود همسرتان در میان بگذارید یا در صورت نیاز، از یک مشاور یا دوست مورد اعتماد و بی‌طرف کمک بگیرید. حفظ حرمت‌ها در جمع خانواده، یکی از مهم‌ترین اصول برای حفظ صمیمیت در ازدواج است.
گفت‌وگوی صادقانه با همسر درباره دخالت‌ها
همان‌طور که اشاره شد نقش خانواده در ازدواج فرزندان گاهی شکل دخالت به خود می‌گیرد. درصورتی‌که زوجین چنین احساسی در مورد تاثیر خانواده در ازدواج باید ابتدا با همسر خود در محیطی آرام و به دور از سرزنش صحبت کنند و احساساتشان را درباره دخالت‌های احتمالی خانواده به‌صورت صریح و شفاف بگویند.
گرفتن خدمات مشاوره
بسیاری از ما منکر تاثیر خانواده در ازدواج هستیم یا آن‌قدرها که باید نقش خانواده در ازدواج فرزندان را جدی نمی‌گیریم. زمانی میزان تاثیر خانواده ها در روابط زوجین مشخص می‌شود که تعارضات و اختلافات بروز کند. در چنین شرایط دریافت خدمات مشاوره از مراکز تخصصی در این زمینه چون کلینیک روانشناسی آوینا به شما کمک می‌کند تا راهکارهای اصولی برای مقابله با تنش‌ها را یاد بگیرید و بهترین شکل روابط خود با خانواده همسر یا همسرتان با خانواده خودتان را پیش ببرید.
سخن پایانی
ازدواج‌ها بدون شک پیوند دو فرد است؛ اما فراتر از آن به‌عنوان یک رابطه بلندمدت بین دو خانواده نیز تلقی می‌شوند؛ بنابراین، گرچه ممکن است انتخاب شریک زندگی امری شخصی به نظر برسد، اما تاثیر خانواده در ازدواج نیز نقش مهمی دارد. به‌طور خاص، نقش والدین در انتخاب شریک زندگی بسیار پراهمیت است و بعد از آن هم در رابطه زوجین به دو شکل حمایت یا دخالت قابل مشاهده خواهد بود. در صورت بروز تعارضات برای کاستن از نقش خانواده در ازدواج فرزندان، تعیین مرزبندی سالم و کمک گرفتن از مشاوران خانواده به شما در این امر کمک خواهد کرد.
سؤالات متداول
اهمیت نقش خانواده در ازدواج فرزندان چیست؟
علاوه‌بر تأثیرات مستقیمی تربیتی خانواده‌ها که در انتخاب فرد مقابل دارد، بعد از ازدواج هم نیز گاهی باعث بروز تعارضات می‌شود و برای همین شناخت خانواده‌ها اهمیت خواهد داشت.
تاثیر خانواده در ازدواج به چه شکلی است؟
تأثیر خانواده بعد از ازدواج دو فرد حالت حمایت یا دخالت دارد. درصورتی‌که شکل دخالت به خود بگیرد تعارضات زیادی را به همراه خواهد داشت.
برای کاستن از میزان تاثیر خانواده ها در روابط زوجین و کاهش تعارضات چه باید کرد؟
گفتگو با همسر درباره تعارضات، مرزبندی سالم در روابط و مشاوره گرفتن از افراد متخصص چون روانشناسان و مشاوران خانواده به شما در این راستا کمک زیادی خواهد کرد.
مقالات مرتبط:
