آگاهی و درک نسبت به مشکلات سلامت روان در سالهای اخیر رشد چشمگیری داشته است. این نوع مشکلات میتوانند تأثیرات شدید و عمیقی بر زندگی افراد داشته باشند. از کارهای روزمره و ساده گرفته تا اهداف مهم زندگی، همگی میتوانند در اثر مشکلات روانی بسیار دشوار شوند؛ اما شاید بزرگترین چالشها در روابط و ازدواجها بروز پیدا کند، جایی که تاثیر مشکلات روانی در روابط زناشویی حتی قویترین روابط را نیز به چالش میکشند. در ادامه با مشکلاتی که باید به آنها توجه کرد از جمله تاثیر بیش فعالی بر روابط زناشویی و راهکارهایی برای مقابله با چالش های روانی در ازدواج را بررسی خواهیم کرد.
چرا سلامت روان در ازدواج اهمیت دارد؟
وقتی یکی از طرفین یا هر دو در رابطه زناشویی دچار مشکلات روانی است، ارتباط بین آنها شدیداً تحت تأثیر قرار میگیرد. افراد با مشکلات جدی روانی ممکن است نتوانند احساسات خود را بیان کنند که باعث سخت شدن گفتگو و فروپاشی رابطه میشود. برای مثال افسردگی باعث بیمیلی به ارتباطگیری میشود و اضطراب میتواند باعث بیاعتمادیهای بیدلیل و بیمورد شود. ارتباط خوب پایهای برای هر رابطه سالم است، بنابراین این یکی از مهمترین بخشهایی است که تاثیر مشکلات روانی در روابط زناشویی باعث آسیب به آن میشود.
تاثیرات مشکلات روانی در روابط زناشویی
چالش های روانی در ازدواج خود را به اشکال مختلفی بروز میدهد و باعث به وجود آمدن مشکلات زیادی میشود. تأثیرات مشکلات روانی در زندگی و رابطه زوجین را میتوان در موارد زیر خلاصه کرد:
- از دست دادن شغل: از دست دادن شغل میتواند هم دلیل و هم نتیجه مشکلات روانی چون تاثیر بیش فعالی بر روابط زناشویی و کاری باشد. این رویداد مهم زندگی میتواند ساختار روزانه، هدف و جایگاه اجتماعی فرد را از بین ببرد و آسیب روانی عمیقی وارد کند.
- مشکلات مالی: مشکلات مالی یکی از بزرگترین عوامل طلاق است. اختلالات روانی میتوانند موجب ولخرجیهای بیبرنامه، بیتوجهی به وضعیت مالی یا ناتوانی در مدیریت امور مالی شوند.
- خستگی روانی و جسمی: دیگر تاثیر مشکلات روانی در روابط زناشویی این است که زندگی با فرد دارای مشکلات روانی یا تلاش برای حمایت از او، میتواند بسیار خستهکننده و فرساینده باشد.
- فروپاشی روابط دوستانه و خانوادگی: در یک رابطه، هر فرد روابطی جداگانه با خانواده و دوستان خود دارد. اختلالات روانی میتوانند باعث شوند فرد از اطرافیان خود فاصله بگیرد که این مسئله خود میتواند رابطه اصلی زوجها را نیز تحت تأثیر قرار دهد.
- مشکلات در فرزندپروری: یکی چالش های روانی در ازدواج این است که برای والدین با اختلال روانی انجام وظایف روزمره مثل بردن کودک به مدرسه یا بازی ممکن است دشوار شود.
- افزایش مشاجرات: دعوا در هر رابطهای طبیعی است، اما مشکلات روانی میتوانند تعداد و شدت مشاجرات را افزایش دهند.
- از بین رفتن صمیمیت: صمیمیت پایه هر رابطه است. تأثیر مشکلات روانی بر ارتباط و صمیمیت زوجین را میتوان به وضوح دید. مشکلات روانی ممکن است باعث شود فرد از لمس فیزیکی یا حتی صحبت درباره احساسات اجتناب کند. این مسأله ممکن است باعث شود طرف مقابل احساس طرد شدن کند.
رایجترین اختلالات روانی که بر ازدواج تأثیر میگذارند
اختلالات روانی در میان عموم مردم بسیار رایج هستند و در روابط هم دیده میشود؛ مطالعات نشان میدهد که تا ۴۰٪ از زوجها با چالشهای روانی مواجهاند که بر پویایی رابطهشان تأثیر میگذارد. برخی از رایجترین اختلالات روانی که میتوانند بر روابط تأثیر بگذارند شامل موارد زیر میشود.
اختلالات اضطرابی
شایعترین اختلال روانی که بزرگسال را سالانه درگیر میکنند، اختلالات اضطرابی است. اضطراب معمولاً با نشانههایی چون نگرانی بیشازحد و ترس مداوم شناخته میشود. تاثیر مشکلات روانی در روابط زناشویی چون اضطراب را میتوان در موارد زیر خلاصه کرد:
- دشواری در تصمیمگیری مهم زندگی
- نگرانی مداوم درباره رابطه و کاهش صمیمت زوجین
- اجتناب از قرارگیری در موقعیتهای اجتماعی و خانوادگی
- چسبندگی یا وابستگی بیشازحد به شریک زندگی
- حملات پانیک (وحشتزدگی)
افسردگی
پیش از پرداختن به تاثیر بیش فعالی بر روابط زناشویی باید به دسته دیگری از مشکلات پرداخت که افسردگی نام دارد. این اختلال خلقی با احساس غم و یا بیعلاقگی به فعالیتهای روزمره همراه است. افسردگی میتواند باعث شود:
- فرد از عزیزانش فاصله بگیرد.
- میل به صمیمیت با شریک زندگی را از دست بدهد.
- احساس ناامیدی یا بیقدرتی کند.
- دچار اختلال خواب شود.
- نتواند تمرکز کند.
بیشفعالی
در ادامه بررسی تاثیر مشکلات روانی در روابط زناشویی نوبت به اختلال بیشفعالی (ADHD) میرسد. افراد مبتلا به ADHD ممکن است در شنیدن فعال، تمرکز روی مکالمات یا به یاد سپردن جزئیات مهم زندگی دچار مشکل شوند که شما میتوانید با کمک از مشاوره خانواده از پیش فعالی جلوگیری کنید. تاثیر بیش فعالی بر روابط زناشویی را میتوان در موارد زیر خلاصه کرد:
- نداشتن تمرکز و اثرگذاری روی مسئولیتپذیری در زندگی مشترک
- کاهش صمیمیت در زندگی مشترک
- ایجاد مشکلات مالی، شغلی یا خانوادگی عمیق
- ایجاد احساس طرد و بیارزشی در طرف مقابل
اختلالات شخصیتی
علاوه بر تاثیر بیش فعالی بر روابط زناشویی، اثرات مخرب وسواس فکری و عملی و … اختلالات شخصیتی هم جزو چالش های روانی در ازدواج هستند. این اختلالات با الگوهای فکری، احساسی و رفتاری ناسازگار و ناسالم همراه هستند. برخی از اختلالات شخصیتی که روابط را تحت تأثیر قرار میدهند و در ادامه بررسی تاثیر مشکلات روانی در روابط زناشویی باید به آنها پرداخت عبارتاند از:
- اختلال شخصیت مرزی (BPD): تکانشی بودن، ناپایداری عاطفی و روابط خارج از تعهد
- اختلال شخصیت خودشیفته (NPD): خودبزرگبینی، نیاز به تحسین، فقدان همدلی
- اختلال شخصیت ضداجتماعی (ASPD): بیپروایی، بیتفاوتی به هنجارهای اجتماعی، بهرهکشی از دیگران
اختلال وسواس فکری-عملی (OCD)
این اختلال با افکار مزاحم (وسواسها) و رفتارهای تکراری (اجبارها) همراه است که برای کاهش اضطراب انجام میشوند. در روابط زناشویی OCD ممکن است بهصورت زیر ظاهر شود و تأثیرات زیر داشته باشید:
- اطمینانطلبی مکرر
- کمالگرایی
- ترس از آلودگی
- افکار مزاحم درباره آسیب زدن به خود یا شریک زندگی
اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)
اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)پس از تجربه رویدادهای آسیبزا و تروما در فرد ایجاد میشود و ممکن است باعث اثرات زیر شود.
- فلشبک یا یادآوری شدید حادثه
- کابوسهای شبانه
- اجتناب از یادآوری
- دشواری در اعتماد به دیگران
راهکارهایی برای حفظ تعادل در رابطه با وجود مشکلات روانی
اگر احساس میکنید شریک زندگی شما با مشکل روانی دستوپنجه نرم میکند، راهکارهای زیر برای حفظ تعادل در زندگی و جلوگیری از بروز چالش مهم است:
- گفتگو: با مهربانی نگرانیتان را ابراز کنید و نشان دهید که میخواهید کمکش کنید. در این گفتگوها شفاف انتظارات خود را بیان کرده و بهتر است از مشاجره بپرهیزید. همچنین گفتگو بدون قضاوت یا تحقیر طرف مقابل باشد.
- تشویق به دریافت کمک از افراد متخصص: باید در کنار گفتگو همسر خود را برای دریافت خدماتی چون رواندرمانی و کلینیک روانشانسی نیز باید تشویق کرد؛ زیرا تاثیر مشکلات روانی در روابط زناشویی گاهی آنقدر شدید است که میتواند منجر به جدایی دو نفر از هم چه به شکل طلاق عاطفی و چه بهصورت طلاق قانونی شود.
چگونه از سلامت روان خود و شریک زندگیمان مراقبت کنیم؟
- ارتباط باز: گفتوگوی صادقانه درباره نگرانیهای خود داشته باشید و احساسات، نیازها و انتظارات خود را ابراز کنید. ارتباط کلید اصلی حل بسیاری از مشکلات است و میتواند طرف مقابل را از تأثیر اختلالاتی چون استرس یا تاثیر بیش فعالی بر روابط زناشویی آگاه کند.
- مراجعه به روانشناس: مراجعه به رواندرمانگر، مشاور یا روانپزشک یکی از مهمترین و بهترین کارها برای شناسایی اختلالاتی است که بسیاری از ما از وجود آن حتی آگاه نیستیم، اما اثرات مخربی بر روابط زناشویی دارند.
- اولویت دادن به مراقبت از خود: تمرین ورزش، تغذیه سالم، روشهای آرامسازی و سبک زندگی سالم نیز به حفظ سلامت روان و جلوگیری از برخی مشکلات کمک زیادی خواهد کرد.
- ایجاد محیط حمایتی: فضایی بسازید که در آن هر دو نفر احساس امنیت، درک و احترام کنند. از قضاوت و سرزنش پرهیز و روی همکاری تمرکز کنید.
- یادگیری تکنیکهای حفظ آرامش و کاهش تنش در زندگی مشترک: تنفس عمیق و آرامسازی بدن، مدیتیشن و تمرکز ذهنی، گفتگو در زمان آرامش و نه عصبانیت، اجتناب از سرزنش و قضاوت، گوش دادن فعال، درک تفاوتهای شخصیتی و تمرین بخشش و گذشت برای کاهش تنش و حفظ سلامت رابطه مهم است.
بروز اختلالات روانی بسیار رایج است و نمیتوان از تاثیر مشکلات روانی در روابط زناشویی غافل شد؛ اما با ارتباط سالم، حمایت حرفهای و مراقبت دوطرفه، میتوان این چالشها را پشت سر گذاشت و روابطی سالم و رضایتبخش ساخت. به خاطر بسپارید که رسیدگی به سلامت روان نشانه قدرت است، نه ضعف. با اهمیت دادن به سلامت روان و روابط حمایتگر، میتوان پیوندهای پایداری ساخت که زندگی مشترک را زیباتر میکند.
سخن پایانی
تاثیر مشکلات روانی در روابط زناشویی گاهی به حدی عمیق و جدی است که میتواند باعث جدایی دو فرد از هم شود. ازآنجاییکه بسیاری از مشکلات روانی مخفی هستند و نمیتوان آنها را تشخیص داد در یک رابطه سالم زناشویی کمک گرفتن از مشاوران و رواندرمانی واجب است. همچنین با افزایش آگاهی در مورد مسائلی چون تاثیر بیش فعالی بر روابط زناشویی، اثرات مخرب وسواس، افسردگی و … میتوان به مقابله با آن پرداخت. پس اگر با چالش های روانی در ازدواج دستوپنجه نرم میکنید یک جلسه با مشاوران و متخصصان مرکز آوینا ترتیب دهید، پیش آنکه این چالشها به بحرانهای جدی تبدیل شوند.
سؤالات متداول
مهمترین تاثیر مشکلات روانی در روابط زناشویی چیست؟
اختلال در ارتباط مؤثر، کاهش صمیمیت عاطفی و جسمی و بروز تنشهای مکرر از اصلیترین تأثیرات هستند. این مسائل میتوانند باعث سردی رابطه و احساس تنهایی در یکی یا هر دو طرف شوند.
آیا مشکلات روانی ممکن است باعث طلاق شود؟
بله، اگر مشکلات روانی شناخته و درمان نشوند، میتوانند به مرور زمان باعث فرسایش رابطه، بیاعتمادی و در نهایت جدایی یا طلاق شوند؛ اما با درمان و حمایت متقابل، بسیاری از این روابط قابل نجات هستند.
بهترین روش برای مقابله با چالش های روانی در ازدواج چیست؟
ترکیبی از درمان حرفهای (مشاوره، رواندرمانی)، گفتوگوی باز و بدون قضاوت بین زوجین و تقویت مهارتهای ارتباطی مانند همدلی و شنیدن فعال، بهترین رویکرد مقابلهای است.
مقالات مرتبط:
