خیانت یکی از تجربه‌های تلخ و آسیب‌زا در روابط زناشویی است که می‌تواند پایه‌های اعتماد بین زوجین را به‌طور جدی متزلزل کند. یک رابطه خیانت‌آمیز ممکن است صرفاً فیزیکی، صرفاً عاطفی، یا ترکیبی از هر دو باشد و هر کدام به‌نوعی تأثیر مخربی بر احساس امنیت و صمیمیت در رابطه دارند. علت خیانت در رابطه عاطفی را نمی‌توان به یک عامل خاص محدود کرد، چرا که این پدیده معمولاً نتیجه ترکیبی از مسائل حل‌نشده، کمبودها، یا حتی شرایط روانی و محیطی است. در ادامه، نشانه های خیانت و راهکارهای بازسازی رابطه پس از این بحران را بررسی خواهیم کرد.
تعریف خیانت در روابط زناشویی و نشانه‌های آن
خیانت از دید هر فردی معنای مختلفی دارد، اما معنای خیانت را می‌توان به بهترین شکل این‌گونه توضیح داد: هر عملی که توافقی ضمنی یا صریح میان دو نفر را نقض کند و به رابطه آسیب برساند، خیانت محسوب می‌شود. نشانه‌های خیانت در یک رابطه می‌توانند ظریف، تدریجی یا کاملاً آشکار باشند. البته وجود یک یا چند مورد به‌تنهایی نمی‌تواند دلیلی قطعی برای خیانت باشد، اما اگر مجموعه‌ای از این نشانه‌ها به‌طور ناگهانی ظاهر شوند و تغییرات رفتاری غیرمعمول مشاهده شود، می‌تواند زنگ خطری برای بررسی بیشتر باشد از جمله:
- تغییر در رفتار و عادات روزمره مثل دیر آمدن‌های مکرر به خانه یا بهانه‌های زیاد برای بیرون بودن
- نهان‌کاری با تلفن همراه چون حذف پیام‌ها و تماس‌ها، استفاده مکرر از تلفن در خلوت و …
- بی‌تفاوتی یا بی‌احساسی نسبت به مسائل مهم طرف مقابل
- سرد شدن ناگهانی در روابط جنسی یا عاطفی
- واکنش‌های دفاعی یا پرخاشگرانه چون عصبانی شدن در برابر سؤالات ساده
- پنهان‌کاری در مورد درآمد، خرج‌ها یا هدایا
هشدار مهم: داشتن یکی از این نشانه‌ها به‌تنهایی به‌هیچ‌وجه ثابت‌کننده خیانت نیست و ممکن است ناشی از استرس، افسردگی، مشکلات شغلی یا مسائل فردی دیگر باشد. برای همین باید با شریک زندگی خود گفت‌وگوی آرام و شفافی داشته باشید و در صورت لزوم، از مشاور یا روان‌شناس خانواده کمک بگیرید.
دلایل رایج خیانت در روابط زناشویی
دلایل بسیاری برای خیانت وجود دارد و هر مورد، شرایط خاص خود را دارد. برخی معتقدند خیانت نتیجه یک ازدواج بدون عشق است و برخی آن را نتیجه تصمیمی عجولانه می‌دانند. در کل علت خیانت در رابطه عاطفی را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:
فقدان رضایت عاطفی و احساس یکنواختی و بی‌حوصلگی
روتین‌های تکراری ممکن است باعث بی‌حوصلگی در زندگی مشترک شوند. این احساس می‌تواند باعث شود افراد به دنبال هیجان و تنوع در جای دیگری باشند. همچنین وقتی زوجین احساس پیوند عاطفی نمی‌کنند، ممکن است این ارتباط را در جایی بیرون از رابطه جستجو کنند. مثلاً اگر یکی از طرفین همیشه درگیر کار باشد و گفتگوهای عمیق با شریک زندگی‌اش نداشته باشد، طرف مقابل ممکن است احساس تنهایی کند و به‌تدریج به فرد دیگری برای حمایت عاطفی نزدیک شود.
مشکلات در ارتباط
ناتوانی در بیان احساسات و نیازها می‌تواند موجب سوء‌تفاهم و فاصله شود. اگر کسی نیاز به وقت گذراندن بیشتر دارد، ولی آن را بیان نکند، ممکن است احساس نادیده گرفته شدن کند و به دنبال درک و محبت در جای دیگری برود.
ناتوانی در مواجهه با مشکلات و فرار از آنها
فرار از مشکلات به‌جای مواجهه مستقیم با آنها، علت خیانت در رابطه عاطفی است. بعضی‌ها به‌جای حل مسئله، پنهانی با کسی دیگر درد دل می‌کنند و به‌تدریج به او وابسته می‌شوند. اینجا است که نشانه های خیانت
خود را نشان می‌دهد.
فرصت وسوسه‌انگیز و زندگی جدا از یکدیگر برای مدت طولانی
جدایی طولانی‌مدت، مثلاً به دلیل شغل یا مهاجرت، می‌تواند باعث شود زوج‌ها از هم دور شوند و رابطه‌شان سرد شود. در این خلأ، یکی از طرفین ممکن است به سمت شخص دیگری گرایش پیدا کند. همچنین در برخی موقعیت‌ها مثل محیط‌های کاری یا اجتماعی، فرصت‌هایی برای تعامل نزدیک با دیگران فراهم می‌کنند. در چنین مواردی اگر مرزها رعایت نشود و ضوابطی برای ارتباط با دیگران نباشد، می‌تواند به رابطه عاطفی یا جنسی و درنهایت خیانت منجر شود.
اعتیاد به الکل یا مواد
اعتیاد می‌تواند فرد را به رفتارهای پرخطر مانند دروغ، دزدی و خیانت سوق دهد. تحت تأثیر مواد، افراد ممکن است کنترل خود را از دست بدهند و تصمیم‌هایی بگیرند که در حالت عادی نمی‌گرفتند. یکی از این موارد خیانت در روابط زناشویی است.
نبود رابطه سالم
گاهی زوج‌ها فقط به خاطر فرزندان یا مسائل مالی با هم زندگی می‌کنند، بدون اینکه عشق یا صمیمیتی در رابطه باشد. این وضعیت باعث می‌شود افراد به دنبال شخص دیگری بگردند که احساس زنده‌بودن و دوست‌داشته‌شدن را به آنها بازگرداند و همین امر علت خیانت در رابطه عاطفی است.
انتقام‌جویی
در برخی روابط، خیانت به‌عنوان راهی برای تلافی کردن است. مثلاً وقتی یکی از طرفین متوجه نشانه های خیانت یا بی‌توجهی شریک خود می‌شود، ممکن است به‌طور آگاهانه تصمیم بگیرد که مقابله‌به‌مثل کند. این نوع خیانت از روی عصبانیت و رنجش اتفاق می‌افتد و هدف آن، آسیب زدن یا احساس برتری نسبت به طرف مقابل است.
نبود رضایت جنسی
رایج‌ترین و اصلی‌ترین علت خیانت در رابطه عاطفی، نارضایتی از رابطه جنسی است. این نارضایتی ممکن است به دلیل سردی رابطه، عدم همخوانی در میل جنسی یا بی‌توجهی طرف مقابل باشد. فردی که از نظر جنسی نادیده گرفته می‌شود، ممکن است به دنبال ارضای نیازهایش در جای دیگری باشد. شما میتوانید برای جلوگیری کردن از این موضوع با کلینیک روانشناسی در ارتباط باشید.
عزت‌نفس پایین و احساس نخواستنی بودن
وقتی یکی از طرفین احساس کند که برای همسرش دیگر ارزش یا جذابیتی ندارد، ممکن است برای اثبات ارزش خود و بازیابی عزت‌نفس، به سمت خیانت کشیده شود. در واقع رابطه با فردی جدید به آنها احساس ارزشمندی و دیده شدن می‌دهد، حتی اگر این احساس موقتی و سطحی باشد، علت خیانت در رابطه عاطفی است.
دیگر دلایل بروز نشانه های خیانت
- وسوسه شدن توسط رسانه‌ها یا دوستان: برخی افراد تحت تأثیر رسانه‌ها، فیلم‌ها یا دوستانی که خیانت را عادی جلوه می‌دهند قرار می‌گیرند.
- بحران‌های میانسالی: برخی افراد در دوره میانسالی دچار بحران هویت یا می‌شوند. در این مرحله، ممکن است برای احساس جوانی، دست به رفتارهای پرخطر مانند خیانت بزنند.
- اختلالات شخصیتی یا روانی: برخی افراد به دلیل داشتن اختلالاتی مثل خودشیفتگی، ضداجتماعی یا اختلال شخصیت مرزی، بیشتر از دیگران مستعد خیانت هستند.
- تأثیر تجربیات گذشته: کسانی که در گذشته شاهد خیانت والدین بوده‌اند یا خودشان تجربه روابط ناسالم داشته‌اند، ممکن است الگویی ناپایدار از تعهد در ذهنشان شکل گرفته باشد.
تأثیر خیانت بر اعتماد و صمیمیت
اعتماد، پایه هر رابطه سالم است. علت خیانت در رابطه عاطفی هر چه که باشد، خیانت به‌نوعی زیر پا گذاشتن همین اصل است و باعث می‌شود فرد خیانت‌دیده احساس کند دیگر نمی‌تواند روی هیچ قول، رفتار یا احساس طرف مقابل حساب کند. اثرات خیانت در روابط زناشویی بر روی صمیمت و اعتماد عبارت‌اند از:
- افزایش حس شک و تردید مداوم
- سلب امنیت روانی فرد خیانت‌دیده
- کاهش تمایل به نزدیکی عاطفی یا جسمی
- فاصله‌گیری تدریجی یکی از طرفین (یا هر دو) به‌صورت ناخودآگاه
- ایجاد حس رقابت یا مقایسه از سمت فرد خیانت‌دیده با شخص سوم رابطه
مگی مارتینز نیز در این خصوص می‌گوید: «بعد از خیانت احتمالاً توانایی‌تان برای اعتماد به دیگران از بین خواهد رفت و روان‌درمانی به شما کمک می‌کند تا دوباره اعتماد کنید.»
چگونه پس از خیانت با احساسات خود کنار بیاییم؟
وقتی در یک رابطه فردی نشانه های خیانت را می‌بیند، دچار شوک، خشم، سردرگمی، غم، بی‌اعتمادی و حس بی‌ارزشی می‌شود. کنار آمدن با این احساسات نیاز به زمان زیادی دارد و البته از طریق راهکارهای زیر ممکن خواهد بود.
- پذیرش و عدم انکار: فارغ از علت خیانت در رابطه عاطفی، فرد آسیب‌دیده باید به احساسات خود اجازه بروز دهد و چیزی را انکار نکند. این کارها فقط درد ناشی از خیانت را عمیق‌تر می‌کند.
- خودمراقبتی: فراموش نکنید که برای ترمیم روح خود به بدن سالم نیاز دارید، پس خودمراقبتی را جدید بگیرد. غذا سالم بخورید، خوب بخوابید و فعالیت‌هایی مانند پیاده‌روی، یوگا و مدیتیشن انجام دهید.
- صحبت با فرد مورد اعتماد: با دوست نزدیک و صمیمی خود، یکی از اعضای خانواده یا مشاور صحبت کنید. فراموش نکنید که بازگو کردن احساسات از فشار روحی شما می‌کاهد.
- دنبال درمان بودن: مشاوره با یک روان‌درمانگر متخصص در زمینه خیانت می‌تواند به شما کمک کند تا احساساتتان را مدیریت کرده و عزت‌نفس و اعتمادبه‌نفستان را بازیابید.
- به تعویق انداختن تصمیم: در شوک ابتدایی ناشی از خیانت در روابط زناشویی، تصمیم‌های بزرگی مثل طلاق یا ادامه دادن رابطه را به تعویق بیندازید. بگذارید ذهنتان آرام شود تا تصمیمی منطقی و آگاهانه بگیرید.
آیا همه روابط پس از خیانت قابل‌ترمیم هستند؟
بازسازی رابطه بعد از خیانت در بسیاری از موارد ممکن نیست و همه روابط به شکل اولیه خود بازنمی‌گردند. البته برای اگر قصد هر دو طرف ترمیم ارتباط باشد، برقراری ارتباط صادقانه برای درک مشکلات ریشه‌ای و بازسازی اعتماد بسیار مهم است. دریافت مشاوره روان‌شناختی هم می‌تواند در عبور از این وضعیت دشوار کمک‌کننده باشد؛ هم برای پرداختن به خود خیانت و هم برای رسیدگی به دلایل زمینه‌ساز آن. بازسازی اعتماد نیازمند زمان، تلاش و درک متقابل است.
راهکارهای بازسازی رابطه پس از خیانت
اگر هر دو طرف برای رشد، تغییر و بخشش آمادگی داشته باشند، امکان ترمیم رابطه وجود دارد، بلکه رابطه می‌تواند عمیق‌تر و معنادارتر از قبل شود. برای این کار باید:
- در گام اول فرد خیانت‌کار باید رابطه خارج از ازدواج خود را فوراً، به‌طور کامل و بدون پنهان‌کاری تمام کند.
- طرف خیانت‌کار باید با صداقت، مسئولیت کامل را بپذیرد و هیچ توجیهی برای عمل خود نیاورد. عذرخواهی عمیق، واقعی و بدون حالت دفاعی ضروری است.
- پاسخ‌گویی به سؤالاتی که شریک آسیب‌دیده برای درک بهتر موضوع نیاز دارد، با در نظر گرفتن ظرفیت روحی او گام مهم بعدی است. برای این کار نباید پنهان‌کاری کرد و اما اشاره به جزئیات بی‌مورد نیازی نیست.
- همچنین اعتماد به‌تدریج و با اقدامات کوچک اما ثابت بازمی‌گردد. قول دادن کافی نیست، عمل مهم است.
- مراجعه به مشاور ازدواج به هر دو نفر کمک می‌کند تا علت خیانت در رابطه عاطفی را به‌صورت دقیق بیابند، ابعاد آسیب را مشخص کرده، مهارت‌های ارتباطی بهتری یاد بگیرند و از تکرار این اتفاق جلوگیری کنند.
سخن پایانی
خیانت یکی از ترسناک‌ترین اتفاقاتی است که ممکن است در یک رابطه یا ازدواج رخ دهد؛ اما بدانید که می‌توان از آن جلوگیری کرد. برای جلوگیری از خیانت، باید با نگاهی صادقانه و جدی وضعیت فعلی رابطه‌تان را بررسی کنید. به دنبال شکاف‌هایی باشید که می‌توانند به‌مرورزمان گسترده‌تر و منجر به کاهش صمیمیت یا ارتباط فیزیکی شوند که علت خیانت در رابطه عاطفی است. اگر احساس می‌کنید رابطه‌تان در مسیر سراشیبی قرار دارد و کنترل آن از دستتان خارج شده، مراجعه به مشاور یا درمانگر حرفه‌ای در مرکز آوینا می‌تواند بهترین کمک به شما و رابطه‌تان باشد.
سؤالات متداول
چه چیزی به‌عنوان خیانت در نظر گرفته می‌شود؟
تعریف خیانت بستگی به مرزهای مشخص‌شده در هر رابطه دارد. درحالی‌که صمیمیت جسمی و جنسی با فردی خارج از رابطه معمولاً به‌عنوان خیانت شناخته می‌شود، روابط عاطفی یا ارتباطات پنهانی نیز خیانت به‌حساب می‌آیند.
علت خیانت در رابطه عاطفی چیست؟
عواملی چون نبود رضایت عاطفی، ضعف در ارتباط، نارضایتی جنسی، سابقه خیانت در گذشته و انتظارات غیرواقع‌بینانه، سوءمصرف الکل یا مواد مخدر و ویژگی‌های شخصیتی در بروز این امر دخیل هستند.
آیا خیانت در روابط زناشویی می‌تواند منجر به طلاق شود؟
بله، خیانت بدون شک یکی از دلایل اصلی فروپاشی ازدواج‌ها است. افرادی هستند که همسر خیانت‌کار خود را می‌بخشند، اما همه افراد نمی‌توانند از آسیب روحی ناشی از خیانت بگذرند.
مقالات مرتبط:
