تروما، آن دسته از تجربههای تلخ و ناگوار است که گاهی از دوران کودکی با ما باقی میماند و در بزرگسالی به اشکال مختلف بروز میکند. این تجربهها، اگر درمان نشوند، میتوانند باعث اختلال در روابط اجتماعی، کاهش اعتمادبهنفس، مشکلات خواب، اضطراب مزمن و حتی بیماریهای جسمی شوند. به همین دلیل، درمان تروما یکی از ضروریترین اقدامات برای بازیابی سلامت روان و بازگشت به زندگی عادی است.
در این مقاله، به درمان ترومای کودکی و راههای آن خواهیم پرداخت. از بررسی روشهای تخصصی رواندرمانی گرفته تا راهکارهای ساده ولی مؤثر خانگی، هدف ما کمک به افرادی است که هنوز زخمهای روانی گذشته را در دل دارند. اگر شما هم در جستوجوی راه های درمان تروما هستید، یا به دنبال درمان ترومای روانی و رهایی از احساسات سرکوبشده کودکی میگردید تا پایان همراه ما باشید.
درمان تروما با رواندرمانی تخصصی
یکی از اثربخشترین روشها برای درمان تروما، استفاده از جلسات تراپی (رواندرمانی با روانشناس یا رواندرمانگر متخصص) است. در این روش، درمانگر با استفاده از تکنیکهای علمی به بیمار کمک میکند تا خاطرات دردناک گذشته را بازبینی کند، احساسات سرکوبشده را بشناسد و راههای سالمی برای پردازش آنها پیدا کند.
رواندرمانی شناختی-رفتاری (CBT) یکی از روشهای پرکاربرد برای درمان تروما روحی و ترومای کودکی در بزرگسالی است. در این روش، افکار منفی و باورهای نادرست ناشی از تروما شناساییشده و با افکار منطقی جایگزین میشوند. درمانگر به بیمار آموزش میدهد که چگونه الگوهای رفتاری و ذهنی نادرست خود را تغییر دهد.
روش دیگر، درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT) است که به فرد کمک میکند تا با تجربههای دردناک گذشته همزیستی پیدا کرده و تمرکز خود را روی ارزشها و اهداف زندگی قرار دهد.
درنهایت EMDR یا بازپردازش و حساسیتزدایی از طریق حرکات چشم، یکی از نوآورانهترین روشها در درمان ترومای روانی است که در آن بیمار با هدایت درمانگر به صورت همزمان به خاطرات آسیبزا و تحریکات بصری پاسخ میدهد و به تدریج از قدرت این خاطرات کاسته میشود.
دارودرمانی برای کنترل علائم تروما
گرچه داروها نمیتوانند ریشه تروما را حذف کنند، اما در بسیاری از موارد به کنترل علائم ناشی از آن کمک میکنند. افرادی که دچار اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) هستند، معمولاً با علائمی نظیر اضطراب شدید، کابوس شبانه، تحریکپذیری و بیخوابی مواجهاند.
در چنین شرایطی، روانپزشک ممکن است داروهای ضدافسردگی مانند SSRIs، داروهای ضد اضطراب یا خوابآورها تجویز کند. مصرف این داروها زیر نظر پزشک، میتواند وضعیت روانی فرد را بهبود دهد و او را برای حضور مؤثر در جلسات رواندرمانی آمادهتر کند.
البته باید توجه داشت که دارودرمانی نباید به عنوان راهحل نهایی در درمان تروما تلقی شود، بلکه تنها یک ابزار کمکی برای مهار علائم است تا مسیر درمان روانی هموارتر شود. در کنار دارو، حتماً باید از مشاوره و رواندرمانی استفاده کرد.
تمرین ذهنآگاهی و مدیتیشن
یکی از تکنیکهای خودیاری که به افراد در درمان ترومای کودکی کمک میکند، تمرین مداوم ذهنآگاهی یا مایندفولنس است. این روش به شما کمک میکند تا در لحظه حال حضور داشته باشید، بدون آنکه ذهنتان مدام به گذشته برگردد یا نگران آینده باشد.
افراد مبتلا به ترومای روانی معمولاً درگیر افکار وسواسی درباره اتفاقات گذشته هستند و همین امر باعث اضطراب و اختلال در زندگی روزمره میشود. با انجام تمرینهای تنفسی، مدیتیشن، یا یوگا، میتوان تا حد زیادی این نشخوار ذهنی را کاهش داد.
تمرین ذهنآگاهی همچنین به تقویت سیستم عصبی، تنظیم احساسات و کاهش پاسخهای عصبی شدید نسبت به محرکهای گذشته کمک میکند؛ بنابراین اگر به دنبال راهکاری عملی و در دسترس برای درمان ترومای کودکی در بزرگسالی هستید، مدیتیشن میتواند نقش کلیدی ایفا کند.
نوشتن درمانی یا ژورنالنویسی برای پردازش احساسات
یکی از سادهترین و کمهزینهترین راههای درمان تروما روحی، نوشتن درمانی است. وقتی احساسات، افکار و خاطرات تلخ در ذهن باقی بمانند و بیپاسخ بمانند، به مرور فشار روانی ایجاد میکنند. نوشتن آنها بر روی کاغذ، یک راه خروجی برای ذهن است.
شما میتوانید یک دفتر مخصوص داشته باشید و در آن بدون سانسور از خاطرات خود بنویسید. لازم نیست جملات درست یا زیبا باشند. مهم این است که بدون قضاوت، هر آنچه درونتان میگذرد را ثبت کنید. این فرایند به شما کمک میکند تا ارتباط عمیقتری با احساساتتان پیدا کنید و با زخمهای روانی خود روبهرو شوید.
در بسیاری از موارد، افراد پس از چند هفته نوشتن منظم، متوجه کاهش اضطراب، افزایش بینش و حتی شروع فرایند بخشش نسبت به خود و دیگران میشوند. درمان ترومای روانی با کمک نوشتن، راهی آرام ولی مؤثر برای بازسازی روان است.
درمان تروما با روشهای جسممحور (Somatic Therapy)
بدن ما همیشه حافظهای از تجربیات گذشته را در خود دارد. ممکن است ترومایی که سالها از ذهن پاک شده، هنوز به شکل تنش عضلانی، حالتهای دفاعی یا دردهای مزمن در بدن باقی مانده باشد. در چنین شرایطی، درمان جسممحور میتواند ابزار مناسبی باشد.
در این روش، تمرکز درمان بر ارتباط بین ذهن و بدن است. تکنیکهایی مانند رهاسازی عضلات، تمرینهای تنفسی، لمس درمانی، ماساژ درمانی و تکنیکهای حسی-حرکتی به بیمار کمک میکند تا واکنشهای فیزیکی ناشی از تروما را تشخیص داده و آزاد کند.
درمان ترومای کودکی در بزرگسالی با این روش، نه تنها به ذهن بلکه به بدن هم اجازه میدهد که از زخمهای گذشته رهایی یابد. وقتی بدن احساس امنیت کند، ذهن هم آمادهتر برای مواجهه با آسیبهای قدیمی خواهد بود.
درمان تروما؛ راهی برای بازسازی روان و بازگشت به زندگی
تروما، زخمی پنهان در روح انسان است که اگر درمان نشود، زندگی را به مسیری پر از ترس، اضطراب و ناامیدی تبدیل میکند؛ اما خبر خوب این است که امروزه با پیشرفتهای روانشناسی و روشهای درمانی متنوع، دیگر نیازی نیست با این زخمها تنها بمانید. از رواندرمانی گرفته تا روشهای نوین مانند EMDR، ذهنآگاهی، هنردرمانی و حتی حمایتهای خانوادگی، هرکدام میتوانند راهی برای درمان تروما باشند.
مهم نیست که زخمهای شما چقدر عمیق یا قدیمی هستند؛ آنچه اهمیت دارد، تصمیم شما برای شروع درمان است. درمان ترومای کودکی نه فقط برای رهایی از گذشته، بلکه برای ساختن آیندهای سالم، متعادل و پر از آرامش ضروری است. اگرچه مسیر بهبود ممکن است زمانبر باشد، اما با تعهد، حمایت و استفاده از روشهای تخصصی، این مسیر هموارتر خواهد شد.
پس اگر احساس میکنید هنوز خاطرات تلخی در ذهنتان سنگینی میکنند، اگر واکنشهایتان به مسائل روزمره بیش از حد شدید است، یا اگر احساس ناامنی دائمی دارید، به خودتان فرصت درمان بدهید. به کلینیک روانشناسی مراجعه کرده و با صحبت با مشاوران متخصص، اجازه دهید تا ترومای دوران کودکی در محیطی امن و تخصصی، جای خود را به آرامش درونی و رضایت از زندگی بدهد.
سؤالات متداول
درمان تروما چقدر زمان میبرد؟
مدت زمان درمان بسته به شدت تروما، سابقه فرد و روش درمانی مورد استفاده متفاوت است. برخی افراد در چند ماه بهبود مییابند، در حالی که دیگران ممکن است به درمان طولانیتری نیاز داشته باشند.
آیا بدون مراجعه به روانشناس هم میتوان ترومای کودکی را درمان کرد؟
در برخی موارد، روشهای خودیاری مانند نوشتن درمانی، مدیتیشن یا EFT کمککننده هستند؛ اما برای درمان عمیقتر، مشاوره تخصصی ضروری است.
آیا ترومای کودکی در بزرگسالی خودبهخود درمان میشود؟
خیر، در بیشتر موارد بدون درمان مناسب، علائم تروما در بزرگسالی شدت میگیرند و باعث بروز مشکلات روانی، جسمی و رفتاری میشوند.
بیشتر بخوانید:
