اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی (ADHD) یکی از رایج‌ترین اختلالات عصبی-رشدی است که زندگی افراد بسیاری را در سنین مختلف تحت تأثیر قرار می‌دهد. انواع ADHD به سه دسته تقسیم می‌شوند: کم‌توجهی (Inattentive)، بیش‌فعالی/تکانشگری (Hyperactive-Impulsive)، و نوع ترکیبی (Combined Type) .
هر یک از انواع ADHD، ویژگی‌ها و چالش‌های خاص خود را دارد و می‌تواند در کودکان و بزرگسالان به شکل‌های مختلفی بروز کند. در این مقاله از کلینیک روانشناسی آوینا، به بررسی کامل تمامی این موارد می‌پردازیم تا متوجه علائم و خصوصیات نوع اختلال ADHD مورد نظرتان شوید.
کم‌توجهی (Inattentive)
یکی از انواع ADHD، نوع بی‌توجهی است که ویژگی‌های خاص خودش را دارد. این نوع از انواع بیش فعالی در بزرگسالان و کودکان معمولاً با مشکلاتی مانند تمرکز نکردن و عدم پیگیری وظایف مشخص می‌شود.
کم توجهی در کودکان
کودکان مبتلا به نوع کم‌توجهی ADHD معمولاً در مدرسه با مشکلاتی مواجه می‌شوند. آنها ممکن است در تکالیف مدرسه یا بازی‌ها تمرکز نداشته باشند، اشتباهاتی از روی بی‌دقتی انجام دهند و به جزئیات توجه نکنند. ممکن است به نظر برسد که این کودکان به حرف‌های دیگران گوش نمی‌دهند یا قادر به پیگیری دستورالعمل‌ها نیستند.
به عنوان مثال، وقتی معلم در حال توضیح یک مسئله است، این کودکان به جای تمرکز بر درس، به پنجره نگاه می‌کنند یا مشغول فکر کردن به مسائل دیگری می‌شوند. چنین رفتارهایی می‌تواند باعث مشکلات تحصیلی شود و ممکن است آنها را “بی‌توجه” یا “خواب‌آلوده” نشان دهد.
کم توجهی در بزرگسالان
بزرگسالان مبتلا به نوع کم‌توجهی ADHD نیز با مشکلاتی مواجه هستند، اما این مشکلات اغلب به صورت دیگری بروز می‌کند. آنها ممکن است در محیط کار یا خانه قادر به مدیریت وظایف روزمره نباشند، مثلاً نتوانند وظایف را اولویت‌بندی کنند یا به موقع آنها را انجام دهند. در میان انواع بیش فعالی در بزرگسالان، کسانی که به این نوع اختلال مبتلا هستند به راحتی دچار حواس‌پرتی می‌شوند و کارهایشان را نیمه‌کاره رها می‌کنند.
به عنوان مثال، ممکن است هنگام ارسال ایمیل‌های کاری، به جای تمرکز بر پاسخ دادن به پیام‌های مهم، وب‌گردی بی‌هدفی داشته باشند. متاسفانه، این مشکلات می‌تواند تأثیرات منفی بر کار و روابط اجتماعی آنها بگذارد.
خدمات مرتبط جهت درمان انواع ADHD: مشاوره فردی و خلقی
بیش‌فعالی/تکانشگری (Hyperactive-Impulsive)
در میان انواع ADHD، نوع بیش‌فعالی/تکانشگری با رفتارهایی که نشانه‌های پرتحرکی و تکانشی هستند، شناخته می‌شود. این نوع از ADHD می‌تواند در کودکان و بزرگسالان متفاوت جلوه کند، اما در هر دو گروه نشانه‌های مشترکی وجود دارد که باید مدیریت شوند.
تکانشگری در کودکان
کودکان مبتلا به نوع بیش‌فعالی/تکانشگری ADHD معمولاً در حال حرکت هستند و به سختی می‌توانند برای مدت طولانی در یک جا بنشینند. آنها اغلب در کلاس درس با مشکل مواجه می‌شوند؛ به طور مثال، دائماً در حال صحبت هستند یا اشیاء را بدون اجازه لمس می‌کنند. این رفتارها می‌تواند باعث حواس‌پرتی سایر دانش‌آموزان و همچنین خود کودک شود.
برای مثال، وقتی که معلم در حال توضیح مطلبی است، کودک به طور ناگهانی از جای خود بلند می‌شود یا جواب را قبل از تمام شدن سوال می‌دهد. این رفتارها منجر به ایجاد مشکلات اجتماعی می‌شود، زیرا سایر کودکان ممکن است آنها را پرخاشگر یا بی‌احتیاط ببینند.
جالب است بدانید که پسران بیشتر از دختران به این نوع از انواع بیش فعالی یا ADHD مبتلا می‌شوند. این مسئله ممکن است به دلیل رفتارهای بیش‌فعالی و تکانشگری آشکارتر در پسران باشد، که توجه بیشتری را به خود جلب می‌کند و باعث می‌شود سریع‌تر تشخیص داده شوند.
تکانشگری در بزرگسالان
امکان دارد بزرگسالان مبتلا به این نوع از انواع ADHD نیز نشانه‌هایی از رفتارهای تکانشی و پرتحرکی داشته باشند، هرچند که این نشانه‌ها به گونه‌ای متفاوت بروز پیدا می‌کنند. این افراد ممکن است در مدیریت زمان و برنامه‌ریزی دچار مشکل باشند، به طوری که نمی‌توانند به راحتی وظایف خود را اولویت‌بندی کنند و کارها را به تعویق می‌اندازند.
امکان دارد آنها در طول جلسات یا موقعیت‌های اجتماعی، بدون فکر و به سرعت حرف بزنند، که گاهی منجر به گفتن چیزهایی می‌شود که بعداً پشیمان می‌شوند. همچنین، تکانشی بودن در بزرگسالان ممکن است به صورت خریدهای ناگهانی، تصمیم‌گیری‌های عجولانه یا حتی تغییرات شغلی غیرمنتظره ظاهر شود.
نوع ترکیبی (Combined Type)
در میان انواع ADHD نوع ترکیبی اختلال نقص توجه شامل ویژگی‌های هر دو نوع است: هم کم‌توجهی و هم بیش‌فعالی/تکانشگری. افرادی که به این نوع از ADHD مبتلا هستند، همزمان با مشکلات تمرکز، عدم توجه به جزئیات، و همچنین بی‌قراری و رفتارهای تکانش‌گرانه دست و پنجه نرم می‌کنند. در میان انواع بیش فعالی، نوع ترکیبی رایج‌ترین است و تأثیرات آن در کودکان و بزرگسالان به شکل‌های مختلفی بروز پیدا می‌کند.
کودکان
کودکان مبتلا به نوع ترکیبی از انواع ADHD ممکن است در کلاس درس نتوانند به مدت طولانی روی یک فعالیت متمرکز بمانند، آنها نمی‌توانند ساکت بنشینند یا تکان نخورند. برای مثال، یک کودک ممکن است در حالی که معلم در حال توضیح دادن است، مدام مدادش را روی میز بکوبد، به طور مکرر از جا بلند شود و دور کلاس بچرخد، یا به جای تمام کردن تکالیف، روی کاغذ نقاشی بکشد.
این رفتارها می‌تواند باعث بروز مشکلات در مدرسه، هم برای خود کودک و هم برای سایر دانش‌آموزان شود. معلمان ممکن است این کودکان را بی‌نظم و نافرمان ببینند، در حالی که مشکلات آنها به دلیل ابتلا به یکی از انواع ADHD است.
بزرگسالان
در بزرگسالان، نوع ترکیبی ADHD می‌تواند منجر به مشکلات متعددی در محل کار و زندگی شخصی شود. فردی که با این نوع ADHD دست و پنجه نرم می‌کند، ممکن است نتواند کارها را به موقع و با دقت انجام دهد و همزمان به راحتی تصمیم‌های عجولانه و بدون فکر بگیرد.
به عنوان مثال، یک فرد ممکن است در حین کار بر روی یک پروژه مهم، مرتباً توجه خود را به پیام‌های گوشی موبایل معطوف کند و نتواند تا پایان وقت اداری آن پروژه را تکمیل کند. همچنین، این فرد بدون فکر کردن به عواقب، تصمیم به خریدهای بزرگ می‌گیرد یا در مکالمات حرف دیگران را قطع می‌کند.
درمان انواع ADHD در کودکان و بزرگسالان
اگر در حال حاضر احساس می‌کنید که هریک از انواع ADHD را تجربه می‌کنید اما مطمئن نیستید که به کدام یک از انواع ای دی اچ دی مبتلا هستید، این یک تجربه کاملاً طبیعی است. انواع بیش فعالی در بزرگسالان و کودکان شامل چند دسته هستند و هر کدام از آنها می‌توانند نشانه‌ها و چالش‌های خاص خود را داشته باشند. گاهی اوقات تشخیص دقیق نوع اختلال بدون کمک یک متخصص می‌تواند گیج‌کننده باشد، زیرا امکان دارد علائم هم‌پوشانی داشته باشند یا به صورت متغیر ظاهر شوند.
کلینیک روانشناسی آوینا با تیمی از متخصصان مجرب در زمینه انجام تست ADHD و درمان انواع آن، آماده است تا شما را در این مسیر همراهی کند. کلینیک آوینا با استفاده از ارزیابی‌های دقیق و برنامه‌های درمانی متناسب با نیازهای فردی، به شما کمک می‌کند تا به طور موثرتری با چالش‌های ADHD مقابله کنید و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشید.
سخن آخر
ADHD یک اختلال پیچیده با سه نوع اصلی است که می‌تواند به شکل‌های مختلفی در کودکان و بزرگسالان بروز کند. نوع کم‌توجهی با مشکلات تمرکز و عدم پیگیری وظایف، نوع بیش‌فعالی/تکانشگری با رفتارهای پرتحرکی و تکانشی، و نوع ترکیبی با ترکیبی از هر دو نوع علائم مشخص می‌شود. شناخت دقیق نوع ADHD و دریافت درمان مناسب می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا کمک کند. اگر در تشخیص نوع اختلال خود یا انتخاب روش درمانی مناسب سردرگم هستید، مراجعه به کلینیک روانشناسی آوینا می‌تواند بهترین راه برای دریافت راهنمایی‌های لازم باشد.
سوالات متداول
آیا انواع ADHD فقط در کودکان بروز می‌کند؟
ADHD یک اختلال عصبی-رشدی است که می‌تواند در کودکان و بزرگسالان بروز کند. اگرچه این اختلال اغلب در کودکی تشخیص داده می‌شود، بسیاری از افراد تا بزرگسالی با علائم آن دست و پنجه نرم می‌کنند.
چه تفاوتی بین نوع کم‌توجهی و نوع بیش‌فعالی/تکانشگری ADHD وجود دارد؟
نوع کم‌توجهی بیشتر با مشکلات تمرکز و پیگیری وظایف مشخص همراه است، در حالی که نوع بیش‌فعالی/تکانشگری با رفتارهای پرتحرک و تکانشی شناخته می‌شود. به طور کلی، هر یک از انواع ADHD، چالش‌های متفاوتی را به همراه دارد.
آیا همه افراد مبتلا به انواع ADHD نیاز به درمان دارویی دارند؟
درمان انواع بیش فعالی می‌تواند شامل دارودرمانی، مشاوره، تغییرات رفتاری، و یا ترکیبی از این موارد باشد. نیاز به درمان دارویی بستگی به شدت علائم و تشخیص متخصص دارد.
آیا ممکن است فردی به نوع ترکیبی ADHD مبتلا باشد؟
بله، نوع ترکیبی ADHD شامل ویژگی‌های هر دو نوع کم‌توجهی و بیش‌فعالی/تکانشگری است. این نوع، رایج‌ترین نوع از انواع ADHD است و مشکلات تمرکز، بی‌قراری، و رفتارهای تکانشی را با خود به همراه دارد.
چگونه می‌توانم مطمئن شوم که به ADHD مبتلا هستم؟
تشخیص انواع بیش فعالی باید توسط یک متخصص روانشناس یا روانپزشک صورت گیرد. ارزیابی‌های دقیق و استفاده از ابزارهای تشخیصی مناسب می‌تواند به شناسایی نوع ADHD و طراحی برنامه درمانی کمک کند.
بیشتر بخوانید:
