بیش فعالی یا همان اختلال نقص توجه (ADHD) در کودکان، یکی از رایج‌ترین چالش‌هایی است که والدین و معلمان با آن مواجه می‌شوند. بیش فعالی در کودکان، که معمولاً پیش از رسیدن به سن ۱۲ سالگی تشخیص داده می‌شود، می‌تواند تأثیرات گسترده‌ای بر زندگی روزمره و آینده آنها داشته باشد. ممکن است برایتان سوال پیش آمده باشد که بیماری ADHD در کودکان چیست؟ یا چگونه تشخیص داده و درمان می‌شود؟
در این مقاله به شما توضیح می‌دهیم که چگونه می‌توان ADHD را در سنین پایین‌تر تشخیص داد و در صورت عدم درمان بیماری، کودک دچار چه چالش‌هایی می‌شود.
سن تشخیص بیش فعالی در کودکان
معمولاً بیش فعالی در کودکان قبل از سن 12 سالگی، تشخیص داده می‌شود. اما علائم این اختلال می‌تواند در سنین پایین‌تر نیز ظاهر شود.
سن شروع علائم بیش فعالی
معمولاً علائم بیش فعالی در کودکان در سنین 3 تا 6 سالگی شروع به بروز می‌کنند. والدین و معلمان ممکن است در این سنین متوجه رفتارهای غیرعادی مانند بی‌قراری، ناتوانی در تمرکز، و فعالیت‌های بیش از حد در کودک شوند. با این وجود، این رفتارها همیشه به راحتی به عنوان نشانه‌های اختلال کم توجهی یا ADHD در کودکان تشخیص داده نمی‌شوند، زیرا بسیاری از کودکان در این سنین به طور طبیعی پرتحرک و کنجکاو هستند.
بهترین سن برای تشخیص درست
اگرچه علائم بیش فعالی در کودکان می‌تواند در سنین پیش‌دبستانی مشاهده شود، اما معمولاً تا زمانی که کودک به سن مدرسه نرسیده باشد تشخیص درست انجام نمی‌شود. در سنین مدرسه (معمولاً 6 تا 12 سالگی)، محیط‌های ساختاریافته مانند کلاس‌های درس که نیازمند تمرکز و پیروی از دستورالعمل‌ها هستند، مشکلات ناشی از ADHD را واضح‌تر نشان می‌دهند. مشکلاتی مانند ناتوانی در نشستن آرام، انجام ندادن تکالیف، و رفتارهای تکانشی بیشتر در این محیط‌ها دیده می‌شود و همین باعث می‌شود که معلمان و والدین به دنبال تشخیص و درمان باشند.
بهترین راه برای تشخیص ADHD در کودکان، بررسی علائم این بیماری و مراجعه به کلینیک روانشناسی جهت تشخیص و درمان است.
اهمیت تشخیص زودهنگام بیماری ADHD در کودکان چیست؟
تشخیص زودهنگام بیش فعالی در کودکان اهمیت بسیاری دارد، زیرا این اختلال می‌تواند تأثیرات قابل توجهی بر پیشرفت تحصیلی، روابط اجتماعی و سلامت روان کودک داشته باشد. بنابراین، هرچه زودتر تشخیص داده شود، سریع‌تر می‌توان درمان مناسب را آغاز کرد تا کودک با چالش‌های خود بهتر کنار بیاید.
در برخی موارد، تشخیص اختلال کم توجهی یا ADHD در سنین پایین‌تر، حتی قبل از 3 سالگی هم ممکن است، به‌ویژه اگر علائم بسیار شدید باشند. با این وجود، تشخیص در این سنین به دلیل نوسانات طبیعی در رفتار کودکان خردسال چالش‌برانگیزتر است.
نتیجه درمان نشدن بیماری ADHD در کودکان چیست؟
اگر بیش فعالی در کودکان درمان نشود، ممکن است تأثیرات منفی و طولانی‌مدتی بر زندگی آنها داشته باشد. در ادامه، به برخی از مشکلاتی که ممکن است در صورت عدم درمان ADHD به وجود بیاید، اشاره می‌کنم:
مشکلات تحصیلی
کودکانی که به نقص توجه یا ADHD مبتلا هستند، اغلب با مشکلاتی در تمرکز و توجه روبه‌رو می‌شوند. این مسئله می‌تواند منجر به افت تحصیلی شود، زیرا این کودکان در پیگیری درس‌ها و انجام تکالیف با مشکل مواجه هستند. بدون درمان مناسب، ممکن است این مشکلات به مرور زمان تشدید شوند.
مشکلات رفتاری و اجتماعی
کودکانی که ADHD آنها درمان نشده باقی بماند، در تعاملات اجتماعی نیز با مشکلاتی مواجه می‌شوند. این کودکان ممکن است دچار مشکلاتی در کنترل احساسات و رفتارهای خود شوند، که می‌تواند به بروز رفتارهای ناپسند یا حتی پرخاشگری برسد.
مشکلات عاطفی و روانی
درمان نشدن اختلال ADHD در کودکان می‌تواند خطر ابتلا به مشکلات سلامت روان مانند اضطراب، افسردگی، و کاهش اعتماد به نفس را افزایش دهد. این کودکان ممکن است احساس کنند که نمی‌توانند به خوبی از عهده کارهایشان بربیایند و در نتیجه، دچار استرس و ناراحتی شدید شوند.
ریسک رفتارهای پرخطر
نوجوانانی که ADHD آنها درمان نشده، بیشتر به سمت رفتارهای پرخطر کشیده می‌شوند. این رفتارها می‌تواند شامل مصرف مواد مخدر، رانندگی پرخطر، یا درگیر شدن در فعالیت‌های غیرقانونی باشد.
مشکلات در زندگی بزرگسالی
اگر ADHD در کودکی درمان نشود، مشکلاتی که در دوران کودکی آغاز شده‌اند، تا بزرگسالی ادامه می‌یابند. بخشی از این مشکلات شامل دشواری در حفظ شغل، مشکلات در روابط زناشویی، و مدیریت امور مالی است. افراد مبتلا به ADHD درمان نشده، ممکن است در بزرگسالی نیز با مشکلاتی در تمرکز، مدیریت زمان، و کنترل احساسات خود مواجه باشند.
ارتباط بین بازی های کامپیوتری و بیماری ADHD در کودکان چیست؟
تاکنون هیچ شواهد علمی قطعی‌ای وجود ندارد که نشان دهد بازی‌های کامپیوتری مستقیماً باعث بروز ADHD در کودکان می‌شوند.ADHD یک اختلال عصبی-رشدی است که علت‌های پیچیده‌ای دارد، از جمله عوامل ژنتیکی، بیولوژیکی و محیطی. با این وجود، بازی‌های کامپیوتری می‌توانند بر رفتار و علائم کودکان مبتلا به ADHD تأثیر بگذارند.
کودکانی که به ADHD مبتلا هستند، ممکن است در کنترل زمان و مدیریت فعالیت‌های خود مشکل داشته باشند. بازی‌های کامپیوتری که به شدت جذاب و هیجان‌انگیز هستند، می‌توانند این مشکلات را تشدید کنند. زیرا امکان دارد کودک به طور افراطی به بازی‌ها مشغول شود، به گونه‌ای که زمان زیادی را صرف بازی کند و از وظایف روزانه، تکالیف مدرسه یا حتی خواب غافل شود.
افراط در بازی می‌تواند باعث کاهش توجه به سایر فعالیت‌ها و تشدید مشکلات رفتاری و تکانشی در کودکان مبتلا به ADHD شود. علاوه بر این، برخی از بازی‌های کامپیوتری به دلیل محتوای پرتحرک و پرهیجان خود، باعث افزایش سطح تحریک‌پذیری و بی‌قراری در کودکان می‌شوند.
آیا همه‌ی بازی‌های کامپیوتری بد هستند؟
از سوی دیگر، همه بازی‌های کامپیوتری بد نیستند. برخی بازی‌ها می‌توانند به بهبود تمرکز، حل مسئله و هماهنگی چشم و دست کمک کنند. بازی‌هایی که به صورت آموزشی طراحی شده‌اند، می‌توانند در یادگیری و تقویت مهارت‌های خاص مفید باشند. حتی برخی تحقیقات نشان داده‌اند که برخی بازی‌ها به کودکان مبتلا به ADHD کمک می‌کنند تا تمرکز خود را بهبود بخشند، به شرطی که به درستی و با محدودیت‌های زمانی مناسب استفاده شوند.
مشکلات خواب ناشی از بیش فعالی در کودکان
بسیاری از کودکان مبتلا به ADHD در به خواب رفتن مشکل دارند. ذهن پرتحرک و افکار ناپایدار می‌تواند باعث شود کودک نتواند به راحتی آرام شود و به خواب برود. این کودکان ممکن است ساعت‌ها در تختخواب بمانند اما به خواب نروند.
خواب سبک و ناپیوسته
کودکان ADHD معمولاً خواب سبک‌تری دارند و به راحتی از خواب بیدار می‌شوند. آنها ممکن است چندین بار در طول شب از خواب بیدار شوند و دوباره به خواب رفتن برایشان سخت باشد. این ناپیوستگی خواب می‌تواند منجر به خواب ناکافی و خستگی روزانه شود.
بیداری‌های زودهنگام
برخی از کودکان مبتلا به ADHD صبح‌ها خیلی زود از خواب بیدار می‌شوند و دیگر نمی‌توانند به خواب برگردند. این بیداری زودهنگام می‌تواند باعث شود که آنها در طول روز خسته و تحریک‌پذیر باشند.
کابوس و اضطراب شبانه
کودکان مبتلا به ADHD ممکن است بیشتر از دیگران دچار کابوس‌های شبانه شوند. اضطراب و نگرانی‌های روزمره نیز می‌تواند در شب باعث بروز مشکلاتی مانند ترس از خوابیدن یا کابوس‌های مکرر شود.
آپنه خواب
تحقیقات نشان داده‌اند که کودکان مبتلا به ADHD بیشتر در معرض آپنه خواب هستند. آپنه خواب به حالتی می‌گویند که در آن تنفس کودک در طول خواب به طور موقت متوقف می‌شود. این مشکل می‌تواند خواب را مختل کرده و منجر به خستگی شدید در طول روز شود.
ارتباط بین احساس بی ارزشی و بیماری adhd در کودکان چیست؟
کودکان مبتلا به ADHD معمولاً با مشکلاتی در تمرکز، توجه، و انجام وظایف روزمره مواجه هستند. این مشکلات می‌تواند منجر به شکست‌های مکرر در مدرسه، ورزش، یا حتی روابط اجتماعی شود. اگر شکست‌ها به صورت مداوم رخ دهند، باعث می‌شود که کودک به توانایی‌های خود شک کند و احساس کند که “به اندازه کافی خوب نیست”. در ادامه به بررسی برخی دیگر از ارتباط‌های بین بیش فعالی در کودکان و احساس بی‌ارزشی می‌پردازیم.
انتقادات مداوم
بسیاری از کودکان مبتلا به ADHD به دلیل رفتارهای تکانشی، بی‌توجهی یا بیش‌فعالی‌شان از سوی والدین، معلمان و همسالان خود مورد انتقاد قرار می‌گیرند. این انتقادات مداوم، حتی اگر به نیت کمک به بهبود رفتار کودک انجام شود، می‌تواند منجر به شکل‌گیری تصویری منفی از خود در ذهن کودک شود.
احساس تفاوت و عدم پذیرش
کودکان مبتلا به ADHD اغلب احساس می‌کنند که با همسالان خود متفاوت هستند. این احساس تفاوت، به‌ویژه اگر منجر به انزوای اجتماعی یا تمسخر از سوی دیگران شود، می‌تواند به کاهش اعتماد به نفس و افزایش احساس بی‌ارزشی در کودک منجر شود.
مشکلات در برقراری روابط اجتماعی
بیش فعالی می‌تواند تأثیرات منفی بر توانایی کودک در برقراری و حفظ روابط دوستانه داشته باشد. مشکل در کنترل احساسات، تکانشگری و بی‌توجهی ممکن است باعث شود که کودکان از بازی با کودک مبتلا به ADHD اجتناب کنند. این طرد اجتماعی می‌تواند حس تنهایی و بی‌ارزشی را در کودک تقویت کند.
انتظارات بالا و ناتوانی در برآورده کردن آنها
برخی از کودکان مبتلا به ADHD ممکن است با انتظارات بالایی از سوی والدین یا معلمان مواجه شوند، اما به دلیل محدودیت‌های ناشی از این اختلال، نتوانند این انتظارات را براورده کنند. ناتوانی در دستیابی به موفقیت‌های مورد انتظار می‌تواند باعث کاهش اعتماد به نفس و ایجاد احساس بی‌ارزشی در کودک شود.
عواقب احساس بی‌ارزشی در کودکان مبتلا به ADHD
احساس بی‌ارزشی می‌تواند عواقب جدی برای کودکان مبتلا به ADHD داشته باشد. این احساس می‌تواند منجر به کاهش اعتماد به نفس، اضطراب، افسردگی و حتی بروز رفتارهای خودآزاردهنده شود. کودکی که احساس می‌کند “به اندازه کافی خوب نیست” ممکن است دست از تلاش بردارد، از موقعیت‌های چالش‌برانگیز اجتناب کند، و در نتیجه، به پتانسیل واقعی خود دست نیابد.
مشاوره روان‌شناختی می‌تواند به کودک کمک کند تا با احساسات منفی خود بهتر مقابله کند و به تصویر مثبتی از خود برسد. درمان‌های رفتاری و مشاوره به کاهش علائم ADHD و بهبود وضعیت روانی کودک کمک می‌کند.
علائم بیش فعالی در دختران بیشتر است یا پسران؟
به طور کلی، ADHD در پسران بیشتر تشخیص داده می‌شود. علت اصلی این است که علائم بیش فعالی در کودکان پسر اغلب واضح‌تر و آشکارتر است و شامل رفتارهای بیش‌فعالی و تکانشی می‌شود. این رفتارها در محیط‌هایی مانند مدرسه یا خانه به راحتی توجه والدین و معلمان را به خود جلب می‌کند. پسرانی که به ADHD مبتلا هستند ممکن است بسیار پرتحرک باشند، بیش از حد حرف بزنند و در کنترل احساسات خود با مشکل مواجه شوند.
اما معمولاً اختلال ADHD در کودکان دختر به شکل متفاوتی بروز می‌کند. دخترانی که به این اختلال مبتلا هستند بیشتر با مشکلاتی در زمینه بی‌توجهی مواجه می‌شوند که ممکن است به اندازه رفتارهای بیش‌فعالی و تکانشی جلب توجه نکند. به همین دلیل، تشخیص ADHD در دختران ممکن است با تأخیر صورت گیرد یا حتی به طور کامل نادیده گرفته شود.
در نتیجه، می‌توان گفت که اگرچه علائم اختلال ADHD در کودکان پسر به دلیل آشکاری بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد، اما این به معنای کمتر بودن میزان ابتلا در دختران نیست. بلکه نوع بروز علائم در دختران و پسران متفاوت است و هرکدام نیاز به توجه و درک خاص خود دارند.
تشخیص و درمان ADHD کودکان در کلینیک آوینا
اگر احساس می‌کنید فرزندتان نشانه‌هایی از بیش فعالی (ADHD) دارد یا به وجود این اختلال در او مشکوک هستید، می‌توانید با رزرو نوبت و مراجعه به مشاوران تخصصی آوینا نسبت به انجام تست ADHD برای تشخیص، و درصورت نیاز، درمان و رفع مشکل فرزند خود، اقدام کنید. در کلینیک آوینا، با بهره‌گیری از روش‌های تخصصی، تشخیص دقیقی صورت می‌گیرد و درمان‌های مناسب به سرعت آغاز می‌شود.
ارتباط با ما
جهت ارتباط با ما و رزرو وقت برای مشاوره با بهترین روانشناسان کلینیک آوینا، شماره تماس خود را وارد کرده تا در اسرع وقت با شما تماس بگیریم.
"*"فیلدهای ضروری را نشان می دهد
سخن آخر
شناخت و تشخیص زودهنگام بیش فعالی در کودکان نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی آنها دارد. هرچند که علائم ADHD ممکن است در سنین پایین‌تر ظاهر شوند، بهترین زمان تشخیص این اختلال معمولاً در سنین مدرسه است. با این وجود، اهمیت دادن به علائم اولیه و مراجعه به متخصصین می‌تواند از بروز مشکلات جدی در آینده جلوگیری کند. کلینیک روانشناسی آوینا با بهره‌گیری از روش‌های تخصصی، در این مسیر همراه شماست تا از بروز مشکلات جدی‌تر در آینده فرزند خود جلوگیری کنید.
سوالات متداول
سن مناسب برای تشخیص بیش فعالی در کودکان چه زمانی است؟
معمولاً بیش فعالی در کودکان بین سنین 6 تا 12 سالگی تشخیص داده می‌شود.
آیا بیش فعالی می‌تواند قبل از سن 3 سالگی تشخیص داده شود؟
در موارد نادر و زمانی که علائم شدید باشد، ممکن است تشخیص اختلال ADHD در کودکان قبل از 3 سالگی انجام شود.
اهمیت تشخیص زودهنگام بیماری adhd در کودکان چیست ؟
تشخیص زودهنگام اختلال ADHD در کودکان به والدین و مربیان امکان می‌دهد تا سریع‌تر مداخلات لازم را برای جلوگیری از مشکلات تحصیلی و اجتماعی آغاز کنند.
آیا همه‌ی بازی‌های کامپیوتری برای اختلال ADHD در کودکان مضر هستند؟
خیر، برخی بازی‌های آموزشی می‌توانند به بهبود تمرکز کمک کنند، اما باید به محدودیت‌های زمانی توجه شود تا مشکلات ناشی از استفاده بیش از حد بازی‌های کامپیوتری تشدید نشود.
بیشتر بخوانید:
